☑️ برجام در گام آخر؛ عملیاتی‌سازی مکانیسم ماشه و پیامدهای آن 🖊 محمد محمودی کیا عضو هیئت علمی پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی برای جماران نوشت: ☢️ با روی کار آمدن دولت یازدهم و از سرگیری مذاکرات سیاسی برای برون‌رفت از وضعیت امنیتی‌شده پرونده هسته‌ای، سرانجام پس از ماه‌های گفت‌وگوهای فشرده سیاسی و دیپلماتیک، برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به عنوان یک سند توافق مشترک و بلندمدت برای ابهام‌زدایی از اغراض و غایات برنامه هسته‌ای ایران به تصویب اعضای حاضر در آن مذاکرات رسید. ☢️با اجرای برجام (۲۰۱۵) و صدور قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، ۶ قطعنامه تحریمی علیه ایران که پیشتر و در بازه سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ (۱۶۹۶، ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، ۱۸۳۵ و ۱۹۲۹) تصویب شده بود، لغو شد؛ قطعنامه‌هایی که محور اصلی آن‌ها محدودیت‌های هسته‌ای، تسلیحاتی و مالی علیه ایران بود. لغو این تحریم‌ها به ایران اجازه داد، دسترسی محدود به سیستم مالی بین‌المللی (سوئیفت) را بازیابد؛ صادرات نفت و جذب سرمایه‌گذاری خارجی را افزایش دهد و محدودیت‌های تسلیحاتی هر چند موقت کاهش یابد. 🔻با این حال، با خروج یکجانبه و غیرمنتظره دولت جمهوری‌خواه دونالد ترامپ از برجام در ۲۰۱۸، بخشی از این مزایا از بین رفت، اما طبق مفاد برجام، تحریم‌های سازمان ملل تا زمان فعال‌سازی احتمالی مکانیسم ماشه به حالت تعلیق باقی می‌‌ماند که در صورت انقضای سررسید زمانی آن، دیگر امکان بازگشت قطعنامه‌های شش‌گانه وجود نخواهد داشت. 🔻خروج آمریکا از برجام به عنوان اصلی‌ترین وزنه و عامل اجرایی شدن آن عملاً به بی اثرشدن برجام منجر شد، با این حال، تداوم اثربخشی بخش‌هایی از این سند در غیاب آمریکا توانست هر چند ضعیف و در سال‌های اخیر بسیار کم رنگ تا کنون ادامه یابد. با این همه، اینک بر اساس تقویم توافقی برجامی، این سند به روزهای پایانی عمر خود نزدیک می‌شود و مکانیسم ماشه به گمان، آخرین سد و معبر برجای مانده از آن توافق چندجانبه است. ♨️ مکانیسم ماشه؛ زمینه‌های تاریخی و ماهیت حقوقی 💢مکانیسم ماشه در قطعنامه ۲۲۳۱ به عنوان یکی از مؤثرترین ابزارهای پیش‌بینی شده در متن برجام برای ایجاد ضمانت پایبندی ایران به تعهدات هسته‌ای خود، به هر عضو برجام اجازه می‌دهد در صورت نقض توافق توسط ایران، تمامی تحریم‌های پیشین را طی بازه زمانی مورد اشاره در متن برجام بازگرداند. لذا قبل از هر چیز لازم است توضیحاتی درباره ماهیت حقوقی مکانیسم ماشه ارائه شود. 💢مکانیسم ماشه که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت (۲۰۱۵) و متن برجام تعبیه شده، ابزاری است برای بازگشت خودکار تحریم‌های شورای امنیت در صورت نقض توافق توسط ایران. بر اساس اسناد مذکور، آخرین مهلت استفاده از مکانیسم ماشه در برجام ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۶ مهر ۱۴۰۴) است. این تاریخ بر اساس مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل تعیین شده است که پس از ۱۰ سال از تصویب آن (۲۰۱۵) منقضی می‌شود. در این تاریخ، محدودیت‌های هسته‌ای ایران نیز به صورت خودکار برداشته می‌شود و برنامه هسته‌ای ایران از دستور کار شورای امنیت خارج خواهد شد. این مکانیسم طی فرآیندی در سه مرحله به شرح ذیل فعال می‌شود: – مرحله اول: شکایت به کمیسیون مشترک برجام (۱۵ روز). – مرحله دوم: ارجاع به سطح وزیران خارجه یا هیئت مشورتی (۱۵ روز دیگر). – مرحله سوم: رأی‌گیری در شورای امنیت (۳۰ روز). نکته قابل توجه آنجاست که تصریح شده در صورت وتوی هر یک از اعضای دائم، تحریم‌ها به‌صورت خودکار بازمی‌گردند؛ لذا حتی روسیه و چین نمی‌توانند از بازگشت تحریم‌ها جلوگیری کنند، چرا که وتوی آن‌ها تنها منجر به فعال‌شدن خودکار مکانیسم می‌شود. با این حال، راه‌های غیرمستقیم برای تعویق آن وجود دارد، مانند تأخیر در فرآیند یا چالش حقوقی مبنی بر بی‌اعتباری مکانیسم پس از خروج آمریکا از برجام؛ موضوعاتی که در مجموع اثربخشی چندانی در برابر بازگشت تحریم‌ها نخواهند داشت و اثر مقطعی دارد. 💢با این وصف، سؤال اصلی این جاست که چرا احتمال اسنپ بک در این دوره زمانی افزایش یافته است؟👇👇👇 https://www.jamaran.news/fa/tiny/news-1674857 🏴🇮🇷 @jamarannews