بی تردید همان طور که نمیشود قدر و اندازهی کار خوب و اثر آن را در دنیا محاسبه کرد و اجر داد، قدر و اندازهی گناه را نیز نمیشود محاسبه نمود و کیفر داد. چطور می شود زیان های وارده از یک سرقت، یک زنا یا یک قتل به قربانی، وابستگان، اطرافیان و جامعه را محاسبه کرد و چگونه می توان کسی را یک نفر، یا ده نفر یا هزاران نفر را به عمد کشته است،
یا با توزیع مواد به اعتیاد کشانده است، مجازات نمود؟ آیا میشود هزار بار اعدام کرد؟
وقتی دادگاه حکم می دهد که فلان مجرم به خاطر کثرت جرائمش به 625 سال
زندان محکوم شد، یعنی چه؟ آیا قابل اِعمال است؟
البته تردیدی نیست که وعید به عذاب خداوند، نافی بخشش نیست. او ارحم الراحمین است و فرد میتواند با توبه عذاب آخرتی خود را بردارد و شاید یکی از علتهای وضع مجازاتهای دنیایی متنبه شدن افراد و توبه کردن آنها برای منتهی نشدن کار آنها به عذابهای عظیم آخرتی است.
شاید برخی بگویند که آیه فوق مربوط به کفاری است که از یک سو هیچ اعتقادی به خدا و آخرت ندارند و از سوی دیگر اقدام به تهاجم و جنگ علیه مسلمانان نیز مینمایند، اما ممکن است مسلمانی مرتکب جرم شده و در دنیا مجازات گردد، او چطور؟ آیه ذیل دلالت دارد که او نیز عذابی در دنیا و عذابی در آخرت دارد و عذاب دنیوی او ما به ازای عذاب اخروی او نیست. هر چند میتواند موجب تخفیفش باشد:
«إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَن تَشِیعَ الْفَاحِشَةُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ فِی الدُّنْیَا
وَالْآخِرَةِ وَاللَّهُ یَعْلَمُ وَأَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ» (النور، 19)
ترجمه:
كسانى كه دوست دارند كه زشتكارى در میان آنان كه ایمان آوردهاند شیوع پیدا كند براى آنان در دنیا و آخرت عذابى پر درد خواهد بود و خدا[ست كه] مىداند و شما نمىدانید.