گناه شنونده غیبت زبان : البته !وظيفه من همين است ! در حديث مناهى از پيامبر اكرم (ص ) نقل شده كه : آن حضرت نهى فرمود از غيبت و از گوش دادن به آن ... تا مى رسد به اينجا كه مى فرمايد: هوشيار باشيد!هر كه بر برادر خود منتى بگذارد، در خصوص غيبتى كه از او در مجلسى مى شود و آن را رد كند، خداى تعالى هزار در از شرهاى دنيا و آخرت را بر او ببندد. و اگر توانائى دارد و رد نكند: گناه او هفتاد برابر آن كسى است كه غيبت او مى كند. (117) و همچنين روايت شده : شنونده غيبت يكى از دو غيبت كنندگان است . (118) بنابراين ، نه تنها شنونده در عذاب و حرمت شريك و مساوى با غيبت كننده است ، بلكه گناهش بمراتب بالاتر است ، بنابراين عذاب تو (گوش ) از من سخت تر خواهد بود. دست : در عين حال چه كسى گوش بيچاره را دچار چنين بلائى مى كند و چنين عذابى را نصيب او مى نمايد؟ زبان : تقصير از خود اوست گر چه من هم مقصر باشم . دست : در عين حال تو سبب مى شوى كه او معتاد به شنيدن غيبت شود و در نتيجه به چنين عقوبتى مبتلا گردد. چشم : خيال مى كنم براى فرد منصف همين اندازه در قباحت غيبت نمودن و سختى شنيدن غيبت كفايت كند، بد نيست موارد استثنا آن را هم بيان كنيد. گوش : اجازه بفرمائيد من آنها را بيان كنم . چشم : بفرمائيد. گوش : علماى اخلاق كه اسباب و عوامل غيبت را بيان مى كنند به علاج و مستثنيات غيبت هم مى پردازند، ولى قبل از آن كه ما به مستثنيات غيبت پرداخته ، بد نيست به خلاصه اى از اسباب و علل غيبت بپردازيم . اندامها: آفرين !همه مشتاق آن هستيم ؛ زيرا اغلب دوست دارند كه بدانند چه عواملى سبب غيبت مى شود؟