عذاب استدراج
نوع دوم عذاب الهی استدراج است که قرآن مجیددر سوره اعراف آیه 182 در این باره چنین میفرماید: «وَالَّذِینَ کَذَّبُواْ بِآیَاتِنَا سَنَسْتَدْرِجُهُم مِّنْ حَیْثُ لاَ یَعْلَمُونَ»؛ و کسانی که آیات ما را تکذیب کردند، ما آنان را از جایی که نمیدانند، بتدریج به سوی عذاب پیش میبریم.
مجازات استدراجی که در آیه فوق به آناشاره شده و از آیات دیگر قرآن و احادیث استفاده میشود، چنین است که خداوند گناهکاران و طغیانگران جسور و زورمند را طبق یک سنت، فوراً مجازات نمیکند، بلکه درهای نعمتها را به روی آنها میگشاید، هر چه بیشتر در مسیر طغیان گام بر میدارند، نعمت خود را بیشتر میکند و این از دو حال خارج نیست، یا این نعمتها باعث تنبه و بیداریشان میشود که در این حال برنامه «هدایت الهی» عملی شده و یا اینکه بر غرور و بیخبریشان میافزاید که در این صورت مجازاتشان به هنگام رسیدن به آخرین مرحله، دردناکتر است، زیرا به هنگامی که غرق انواع ناز و نعمتها میشوند، خداوند همه را از آنها میگیرد و طومار زندگانی آنها را در درهم میپیچد و این گونه مجازات بسیار سختتر است، البته این معنی با تمام خصوصیاتش در کلمه استدراج به تنهایی نیفتاده، بلکه با توجه به قید «مِّنْ حَیْثُ لاَ یَعْلَمُونَ» این معنی استفاده میشود.