✨﷽✨
#عيد_چيست؟
عيد در لغت از ماده عود به معني بازگشت است، و لذا به روزهايي كه مشكلات از قوم و جمعيتي بر طرف مي‌شود و بازگشت به پيروزي‌ها و راحتي‌هاي نخستين مي‌كند عيد گفته مي‌شود، و در اعياد اسلامي به مناسبت اين كه در پرتو اطاعت يك ماه مبارك رمضان و يا انجام فريضه حج، صفا و پاكي فطري نخستين به روح و جان باز مي‌گردد و آلودگي‌ها كه بر خلاف فطرت است، از ميان مي‌رود، عيد گفته شده است. (1)
بسياري از آيات قرآن بر اجتماعي بودن شئون اسلامي دلالت مي‌كند و صفت اجتماعي بودن در تمامي احكام و قوانين اسلامي حاكم است. شارع مقدس اسلام در مسئله جهاد، اجتماعي بودن را به طور مستقيم تشريع كرده و دستور داده حضور در جهاد و دفاع، به آن مقداري كه دشمن دفع شود واجب است.
روزه و حج بر هر كسي كه مستطيع و قادر به انجام آن دو باشد و عذري نداشته باشد واجب است، اجتماعيت، در اين دو واجب به طور مستقيم نيست. بلكه لازمه آن دو است، چون وقتي روزه‌دار روزه گرفت قهراً در طول رمضان در مساجد رفت و آمد خواهد كرد و در آخر در روز عيد فطر، اين اجتماع به حد كامل مي‌رسد، و نيز وقتي مكلف به زيارت خانه خدا گرديد قهراً با ساير مسلمانان يك جا جمع مي‌شود، و در روز عيد قربان اين اجتماع به حد كامل مي‌رسد. و نيز نمازهاي پنج‌گانه يوميه را بر هر مكلفي واجب كرده، و جماعت را در آن واجب نساخته، ولي اين رخصت را در روز جمعه تدارك و تلافي كرده و اجتماع براي نماز جمعه را بر همه واجب ساخته است.
عيد فطر در قرآن با مراجعه به قرآن شريف آياتي را مي‌توان يافت كه به طور مستقيم و با كمي دقت بر عيد فطر و آداب آن توجه دارند و نشان مي‌دهند كه اين مسئله از ديد قرآن پنهان نمانده است. آن آيات عبارتنداز:
1- آيه 185 سوره مباركه بقره:
در اين آيه خداوند متعال ضمن معرفي ماه مبارك رمضان و نزول قرآن در آن به برخي از احكام مربوط به اين ماه شريف اشاره كرده و مي‌فرمايد: هر يك از شما كه هلال ماه رمضان را مشاهده كرد بايد روزه بگيرد و كسي كه در حال سفر و يا مريض بود و ماه رمضان را درك كرد در روزهاي ديگر بايد، روزه فوت شده را جبران كند. در ادامه مي‌فرمايد: خداوند اين احكام را به خاطر راحتي شما و نه به خاطر به سختي افتادنتان تشريع نموده است و اين كه عدد را تكميل كنيد و خدا را به خاطر هدايت بزرگ بداريد.
«يريدالله بكم اليسر ولايريد بكم العسر و لتكملواالعدة و لتكبروالله علي ماهدئكم و لعلكم تشكرون».
ولتكموا... عطف به يريد و مبين علت غائي است. خداوند در تشريع احكام براي شما آساني خواسته نه سخت‌گيري، تا روزه ايام معدود را به هر صورتي كه بتوانيد چه در ماه رمضان يا غير آن به كمال رسانيد ممكن است ولتكملوا، عطف به فعل مقدر يا فليصمه باشد: تا از اين امر «فليصمه» (و هر امري) آنچه آسانست و بتوانيد، انجام دهيد و آن را تكميل نماييد، چون امر ولتكموا بعد از امر به روزه ماه رمضان است كمال ظاهري آن معناي اتمام مي‌باشد. و كمال معنوي آن انجام با شرايط و آداب آن است تا با گذشت ايام اراده ايماني، حاكم بر انگيزه‌ها و شهوات گردد و انسان را برتر آرد و اراده خدا ذهن را فراگير و ياد عظمت او زنده و فعال گردد يادي كه بر طريق هدايت استوار شود:
و لتكبروالله علي ماهداك و در پرتو آن، نعمت‌ها مشخص و شكرگزاري شود.
در روايات منظور از تكبير در جمله: و لتكبرواالله علي ما هديكم تعظيم، و منظور از هدايت، ولايت است.
اين كه هدايت به معناي ولايت باشد از باب تطبيق كلي بر مصداق است و ممكن است از قبيل همان قسم بياناتي باشد كه نامش را تاويل گذاشته‌اند، چنانكه در بعضي از روايات آمده و در معناي دو كلمه يسر و عسر فرموده‌اند: يسر ولايت و عسر مخالفت با خدا و دوستي با دشمنان خداست.
پس معناي آيه اين است كه تا خداوند را بزرگ بداري و اجلالش كني به خاطر آن هدايت و راهنمايي كه براي شما در دينتان بيان كرد و به خاطر آن كه به شما توفيق داد تا ماه رمضان را روزه بداريد اين ماه اختصاصي شما امت مسلمان مي‌باشد و امم ديگر از آن بي‌بهره‌اند.
بيشتر دانشمندان گفته‌اند كه مقصود از ولتكبراالله، تكبيرهايي است كه در شب عيد فطر وارد شده است كه اين تكبيرها بعد از چهار نماز مغرب و عشاء و صبح روز عيد و نماز عيد فطر گفته مي‌شود. در عيد فطر اين گونه مي‌گويند: «الله‌اكبر الله‌اكبر لااله الاالله و الله‌اكبر الله‌اكبر و لله‌الحمد الحمد علي ما هدانا و له الشكر علي ما اولانا.» (2)
توضيح- برخي براي روز عيد اين تكبيرها را بعد از نماز ظهر و عصر روز عيد نيز ذكر كرده‌اند. حضرت امام خميني و آية‌الله اراكي جزء اين دسته از فقها مي‌باشند مستند اين حكم، روايتي است از قول امام صادق عليه‌السلام كه فرمود: در عيد فطر هم تكبير هست، عرضه داشتم تكبير كه غير از روز قربان نيست، فرمود: چرا در عيد فطر هم هست، ليكن مستحب است كه در مغرب و عشاء و فجر و ظهر و عصر و دو ركعت نماز عيد گفته شود. (3)