🤔تعیین مالک داده چه اهمیتی دارد؟
از آن جایی که تامین نیازهای اولیه انسان، وابسته به دادهها و اطلاعات اوست، بسیاری از دادهها و اطلاعات از دیرباز مورد رغبت عقلا بوده‌اند. خصوصا در مورد مسائل امنیتی و نظامی، گزارش‌های تاریخی فراوانی وجود دارد که نشان می‌دهد عقلا اهمیت این دادهها و دستیابی به آن را درک می‌کردند[1]. پیشرفت‌های روز به روز بشر، نیاز به این دادهها را گسترده‌تر نمود و دادهها چنان جوامع را به خود وابسته کرد که سال‌ها پیش برخی نظریه پردازان از انقلاب دادهها و فلسفه رو به رشدی به نام «فلسفه داده گرایی» اسم بردند[2]. امروزه نقش اساسی دادهها در فرهنگ، سلامت، اقتصاد، سیاست، امنیت و تمام ساحت‌های زندگی فردی و اجتماعی غیر قابل انکار است؛ کسی در دنیای مدرن پیشرفت می‌کند که داده‌های مفیدتری در اختیار داشته باشد و بتواند با تحلیل صحیح آن‌ها به خوبی از آن استفاده نماید. این رغبت عمومی نزد عقلاء نسبت به داده سبب شده است این مسئله که چه کسانی و با چه میزانی اجازه داشته باشند به این دادهها دست یابند و در آن تصرف کنند، در جوامع حقوقی دنیا به چالشی بزرگ تبدیل شود. آن چه مسئله را پیچیده تر می‌نماید آن است که مالک بودن دادهها توسط یک شخص، ضرری به مالکیت دیگری نمی‌زند، از این قابلیت داده با عنوان «رقابت ناپذیری» یاد می‌شود. این ویژگی سبب شده برخی بحث از مالکیت را بی معنا تلقی نمایند.
💠از دیدگاه اسلامی، انسان‌ها با مالک شدن، حق دارند بیشترین سطح تصرف در مملوک خود را داشته باشند و دیگران را از هر گونه دسترسی به آن منع نمایند؛ مگر در شرایطی خاص که شارع با ضوابطی، این سطح تسلط را محدود کرده است. طبق احکام اسلامی تصرف در ملک دیگری بدون اجازه از او و در شرایط عادی، حرام است، همچنین از نظر وضعی صحت معامله اشیاء، مبتنی بر اجازه مالک است. از طرفی دادهها گر چه در مواردی بی ارزش تلقی شوند؛ اما می‌توانند در شرایطی بسیار ارزش‌مند باشند و در نتیجه قابلیت دارند که به ملکیت اشخاص در بیایند؛ یعنی مالیت نداشتن آن‌ها از روی بی ارزشی ذاتی نیست که طبق برخی مبانی ملکیت در آن‌ها تصویر نشود. با این توضیح، تعیین مالک دادهها نقش محوری در جهت تعیین میزان حق تصرف اشخاص مختلف در دادهها ایفاء می‌کند.
[1] ن. ک: ابن هشام، السیره،النبویه، ج1، ص 616
[2] (David brooks, The Philosophy of Data: New York Times. 4 February 2013 )
📎لینک اطلاع از نشست "مالکیت داده از منظر فقه امامیه"
https://eitaa.com/mstdnjthd/309
❇️ عضو کانال اندیشکده مستعدان شوید