باید یک پسر را چطوری امتحان کنیم تا بفهمیم انسانی فهمیده است و قصد غرض ندارد؟
لابد منظورتان از «فهمیده» این است که بدانید پسری که صلاحیت و معیارهای یک همسر شایسته را داشته باشد چه کسی است و از چه راهی او را تشخیص دهیم؟
در ابتدا باید دانست که پسر فهمیده، سعی در برقراری ارتباط خیابانی و هوسرانی با دختر نمی‌کند. با دختر قرار و مدار در تنهایی نمی‌گذارد و سعی در طولانی کردن تماس و ارتباط‌ها، یا تلفن زدن... ندارد. پس از شناخت که از دختر مورد نظر به خواستگاری اقدام می‌کند و اگر شرایط خواستگاری را نداشت، ارتباط را ادامه نمی‌دهد، یا ایجاد مزاحمت نمی‌کند. اما اگر برای خواستگاری اقدام نمود، چگونه باید فهمید که او همسری شایسته و مناسب است؟
گام نخست شناخت ویژگی‌های یک همسر شایسته است و گام دوم تعیین مصداق یا راهکارهای شناخت و ارزیابی و تطبیق معیارها بر مصداق‌ها است.
اولین و مؤثرترین گام برای برخودار شدن از یک ازدواج موفق آن است که در مرحله انتخاب همسر، دقت و بررسی کافی انجام گیرد و گزینش همسر از روی آگاهی و با توجه به معیارهای صحیح انجام گیرد.
برخی از معیارها عبارتند از:
1ـ ایمان
اساسی‌ترین معیار در انتخاب همسر، عامل «ایمان» است. تجربه نشان داده است کسانی که فاقد تعهد ایمانی هستند، حتى اگر پیش از ازدواج مدت‌ها با هم آشنایی داشته باشند، پس از تشکیل زندگی مشترک به دلیل نداشتن ارزش‌های ثابت و واحد، نیز به علت نداشتن پشتوانه محکم درونی، با کوچک‌ترین عاملی پیوندشان سست شده، چه بسا از هم بگسلد.
2ـ خوش‌اخلاقی
زندگی کردن با افراد خشن، بداخلاق، تندخو و کم‌ظرفیت بسیار مشکل است. افراد ریزبینی که در هر کار ریز و درشت دخالت می‌کنند و ایراد و اشکال می‌گیرند و می‌خواهند نظر خود تحمیل کنند، صلاحیت همسری ندارند.
3ـ اصالت خانوادگی
غالباً انسان سالم در خانواده سالم تربیت می‌شود، از این رو برای شناخت روحیات اشخاص و ویژگی‌های اخلاقی آنان باید، در مورد خانواده آنها مطالعه نمود. شخصیت اخلاقی، معنوی و اجتماعی کسانی که در خانواده پاک و با فضیلتی که به حُسن معاشرت و رفتار با همسایگان و مردم اشتهار دارند و دارای کرامت نفسانی و سخاوت مالی هستند، عمق و اصالت بیشتری دارند، و به همین علت بیشتر قابل اعتمادند.
4ـ دوستان خوب
یکی از بهترین راه‌های شناخت افراد، آگاهی از وضع اخلاقی و معنوی و اجتماعی دوستان است.
5ـ شغل و حرفه
نوع شغل و حرفه‌ای که دارد، تا حدودی بیانگر «شخصیت» است، امام صادق(ع) فرمود: «همسر مناسب کسی است که پاکدامن و بر تأمین زندگی توانا باشد(1)».
6ـ تحصیلات
از نظر سطح تحصیلات، میزان رشد فکری ـ اجتماعی و موقعیت مالی و اقتصادی به هم نزدیک باشند.
7ـ وجاهت ظاهری
از نظر ظاهر نیز تا حدی مورد پسند باشد.
اوّلاً: همه معیارها از لحاظ ارزش و تأثیرگذاری در ایجاد یک ازدواج موفق در یک سطح قرار ندارد، بلکه متفاوت است.
ثانیاً: تحقق همه معیارها و به طور کامل در یک فرد بسیار کم اتفاق می‌افتد، بنابر این باید به صورت «نسبی» آنها به خصوص ابتداء باید در «خود» نگریست و از خود پرسید که «چه میزان از معیارها را در وجودم ایجاد کرده‌ام؟»
راه‌های شناخت و ارزیابی
راه‌های صحیح تحقیق و شناخت این است که شخص با همکاری خانوادة خود به بررسی وضع خانوادگی و دوستان و آشنایان طرف مقابل پرداخته، از اشخاص امین و آشنا، در باره وضع اخلاقی و سایر شرایط او پرس و جو کند. اگر ابهامی باقی بماند و شایستگی او احراز نشد، از بستن پیمان همسری با او خودداری کند که این میدان «آزمون و خطا» نیست.
پس از مثبت بودن نتیجه تحقیق‌ها، اسلام اجازه داده است دختر و پسری که قصد ازدواج با هم دارند، در یک یا چند جلسه گفتگو کنند و دیدگاه‌های خود را در مسایل مختلف پیش از خواندن عقد، برای هم‌دیگر بیان کنند، به شرطی که گفتگو از روی هوسرانی نباشد و با اطلاع پدر دختر باشد