📚نهج البلاغه/خطبه ۲۱۰ /در باب حديثهاي مجعول 💥اقسام احاديث رواج يافته احاديثي كه در دسترس مردم قرار دارد، هم حق است هم باطل، هم راست هم دروغ، هم ناسخ هم منسوخ، هم عام هم خاص، هم محكم هم متشابه، هم احاديثي كه به درستي ضبط گرديد و هم احاديثي كه با ظن و گمان روايت شد. در روزگار پيامبر (ص) آنقدر دروغ به آن حضرت نسبت داده شد كه ايستاد و خطابه ايراد كرد و فرمود: (هر كس از روي عمد به من دروغ نسبت دهد جايگاه او پر از آتش است.) 🌺اقسام راويان حديث افرادي كه حديث نقل مي كنند چهار دسته اند، كه پنجمي ندارد. 🔹اول- منافقان نفوذي نخست منافقي كه تظاهر به ايمان مي كند، و نقاب اسلام بر چهره دارد، نه از گناه مي ترسد و نه از آن دوري مي جويد و از روي عمد دروغ به پيامبر (ص) نسبت مي دهد. اگر مردم مي دانستند كه او منافق دروغگو است، از او نمي پذيرفتند و گفتار دروغين او را تصديق نمي كردند، اما با ناآگاهي مي گويند و از اصحاب پيامبر است، رسول خدا را ديده و از او حديث شنيده، و از او گرفته است، پس حديث دروغين او را قبول مي كنند، در صورتيكه خدا تو را از منافقين آنگونه كه لازم بود آگاهاند، و وصف آنان را براي تو بيان داشت، آنان پس از پيامبر (ص) باقي ماندند و به پيشوايان گمراهي و دعوت كنندگان به آتش با دروغ و تهمت نزديك شده پس به آنان ولايت و حكومت بخشيدند، و بر گردن مردم سوار گرديدند، و به وسيله آنان به دنيا رسيدند، همانا مردم هم با سلاطين و دنيا هستند، مگر آن كس كه خدا او را حفظ كند، اين يكي از آن چهار گروه. 🔹 دوم- اشتباه كار دوم كسي كه از پيامبر (ص) چيزي را به اشتباه شنيده، و سخن آنحضرت را درست حفظ نكرده است، و با توهم چيزي را گرفته، اما از روي عمد دروغ نمي گويد، آنچه در اختيار دارد روايت كرده و به آن عمل مي كند و مي گويد، من از پيامبر (ص) آن را شنيده ام، اگر مسلمانان بدانند كه او اشتباه كرده، و غير واقعي پنداشته، از او نمي پذيرفتند، خودش هم اگر آگاهي مي يافت كه اشتباه كرده، آن را رها مي كرد. 🔹سوم- ناآگاهاني كه حديث شناس نيستند. و سومي شخصي كه شنيده پيامبر (ص) به چيزي امر فرمود، سپس از آن نهي كرد و او نمي داند، يا شنيد كه چيزي را نهي كرد، سپس به آن امر فرمود و او آگاهي ندارد، پس نسخ شده را حفظ كرد ولي ناسخ را نمي داند، اگر بداند كه حديث او منسوخ است تركش مي كند، و اگر مسلمانان نيز مي دانستند روايت او نسخ شده آن را ترك مي كردند. 🔹 چهارم- حافظان راست گفتار دسته چهارم، آنكه نه به خدا دروغ مي بندد و نه به پيامبرش دروغ نسبت مي دهد، دروغ را از ترس خدا، و حرمت نگهداشتن از رسول خدا (ص) دشمن دارد، در آن چه از پيامبر (ص) شنيده اشتباه نكرده، بلكه آن را با تمام جوانبش حفظ كرده است. و آن چنانكه شنيده بدون كم و كاست نقل مي كند، پس او ناسخ را حفظ و به آن عمل كرد، و منسوخ را حفظ و از آن دوري جست، خاص و عام، محكم و متشابه، را شناخته، هر كدام را در جاي خويش قرار داده است. 🌿 اقسام اصحاب رسول خدا (ص) گاهي سخني از رسول خدا (ص) داراي دو معنا بود، سخني عام، و سخني خاص، كسي آن را مي شنيد كه مقصود خدا و پيامبرش را از كلام نمي فهميد، پس به معناي دلخواه خود تفسير مي كرد، و بدون آنكه معناي واقعي آن را بداند، كه براي چه هدفي صادر شد، و چرا چنين گفته شد، حفظ و نقل مي كرد. همه ياران پيامبر (ص) چنان نبودند كه از او چيزي بپرسند و معناي واقعي آن را درخواست كنند تا آنجا كه عده اي دوست داشتند، عربي بياباني يا سوال كننده اي از آن حضرت چيزي بپرسد و آنها پاسخ آن را بشنوند، اما من هر چه از خاطرم مي گذشت مي پرسيدم، و حفظ مي كردم، پس اين است علل اختلاف رواياتي كه در ميان مردم وجود دارد، و علل اختلاف روايات در نقل حدیث. ⚘ @Nahjolbalaghe1