چهار نوع نماز در قرآن:
88 بار فقط لفظ صلاة آمده، غیر از لفظ عبادات، سجده، قنوت، تسبیح، ذکر، چه واجبی را این‌قدر خداوند به آن بها داده است.
اهمیت نماز از آدم تا خاتم از زمین تا آسمان، زمین زلزله می‌شود، نماز واجب می‌شود، آسمان باران ندارد، نماز باران می‌خوانند، نوزاد در زایشگاه به دنیا می‌آید، در گوش او اذان و اقامه می‌گویند و در قبر قرار می‌گیرد، نماز می خوانند، چه واجبی داریم که از آدم تا خاتم است، چه واجبی داریم که از زایشگاه تا قبرستان باشد.
اهمیت نماز
این مطالب است که حساب نماز را از همه چیز جدا می‌کند.
88 بار فقط لفظ صلاة آمده، غیر از لفظ عبادات، سجده، قنوت، تسبیح، ذکر، چه واجبی را این‌قدر خداوند به آن بها داده است.
چه واجبی است که از همه کمالات این کمال را می‌گوید؛ در زیارت وارث اول می‌گوییم: «أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلاَةَ وَآتَیْتَ الزَّکَاةَ وَأَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَر»[1] بعد از این مطلب خطاب به امام حسین(ع) می‌گوییم جاهدت فی اللّه.
این چه واجبی است که می‌ارزد هر کلمه‌اش یک گلوله بخورد، چون نماز ظهر عاشورا امام حسین(ع) دو رکعت نماز سی و پنج کلمه است، سی و پنج تیر رها کردند.
تمام مردمی که حج می‌روند یا برای حج می‌روند یا برای عمره ولی بنیان‌گذار مکه وقتی که به مکه رفت، گفت: خدایا آمده‌ام مکه نه برای حج است نه برای عمره، گفت: «رَبَّنا إِنِّی أَسْکَنْتُ مِنْ ذُرِّیَّتی بِوادٍ غَیْرِ ذی زَرْعٍ عِنْدَ بَیْتِکَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنا لِیُقیمُوا الصَّلاةَ»[2]، نماز چه قدر اهمیت دارد که پیامبرخدا زن و فرزندش را در وادی بی‌آب علف رها می‌کند تا نماز اقامه شود.
نکته‌هایی درباره جایگاه نماز
- هیچ عبادتی 350 رقمی نداریم، حج دو الی سه رقم است، روزه هم این گونه است، ولی 350 نماز مستحبی داریم.
- بررسی مهندسی نماز (چرا نماز آیات پنج تا رکوع دارد)، ما روی مهندسی نماز کار نکرده‌ایم.
- ریتم نماز کار نشده (بحث قرائت و آهنگ نماز)
- در مورد کلمات نماز کار نشده، مثلاً چرا ایاک نعبد بر ایاک نستعین مقدم شده است.
چهار نوع نماز در قرآن داریم:
1- نماز شکر؛ خداوند در سوره بقره می‌فرماید: «یا أَیُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّکُمُ الَّذی خَلَقَکُمْ وَالَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»[3]، ای مردم! پروردگار خود را پرستش کنید آن کس که شما و کسانی را که پیش از شما بودند آفرید تا پرهیزکار شوید.
خداوند در آخر قرآن در سوره قریش می‌فرماید: «فَلْیَعْبُدُوا رَبَّ هذَا الْبَیْتِ»، چرا عبادت خداوند کنم، «الَّذِی أَطْعَمَهُمْ مِنْ جُوعٍ وَآمَنَهُمْ مِنْ خَوْفٍ»[4]، پس (به شکرانه این نعمت بزرگ) باید پروردگار این خانه را عبادت کنند، همان کس که آن‌ها را از گرسنگی نجات داد و از ترس و نا امنی ایمن ساخت.
2- نماز رشد؛ این نماز کلاسش از نماز شکر بالاتر است: قرآن کریم می‌فرماید: «وَأَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ»[5]، و نماز را برپا دار که نماز (انسان را) از زشتی‌ها و گناه باز میدارد، این نوع نماز کارخانه انسان را می‌سازد.
3- نماز دیگر، نماز انس است؛ خداوند به حضرت موسی(ع): «وَأَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْرِی»[6]، و نماز را برای یاد من بپادار، چون نماز یاد من خداست، پس با یاد خدا انس می‌گیرد، ذکر و یاد خدا چه فایده‌ای دارد، «أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»، آگاه باشید، تنها با یاد خدا دل‌ها آرامش مییابد.
و فایده اطمینان و آرامش چیست؟ قرآن کریم می‌فرماید: «یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعی إِلی رَبِّکِ راضِیَةً مَرْضِیَّةً»، تو ای روح آرامیافته، به سوی پروردگارت بازگرد، در حالی‌که هم تو از او خشنودی و هم او از تو خشنود است.
4- نماز تقرب که در سوره علق آیه که سجده واجب دارد، ذکر شده: «...وَ اسْجُدْ وَ اقْتَرِبْ»[9]، خداوند به پیامبر می فرماید اگر می‌خواهی به من نزدیک شوی، راهش سجده کردن است.
چه کنیم بچه‌ها را به نماز دعوت کنیم؟
خیلی‌ها نسبت به نماز سنگین هستند، چه کنیم که این سنگین نماز را از این افراد بگیریم، قرآن کریم می‌فرماید: «وَاسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلاةِ وَإِنَّها لَکَبیرَةٌ إِلاَّ عَلَی الْخاشِعینَ»[10]؛ از صبر و نماز یاری جویید (و با استقامت و مهار هوس‌های درونی و توجه به پروردگار، نیرو بگیرید) و این کار، جز برای خاشعان، گران است.
چرا نماز برای بعض افراد سنگین است، چون خشوع ندارند.
چه کنیم که این افراد خشوع داشته باشند و دوای خشوع چیست؟
مقدمه: نماز سنگین است مگر برای خاشعین اگر نسل جوان را بخواهیم به نماز دعوت کنیم باید خشوع را اضافه کنیم.
برای خشوع مثالی ذکر می‌کنم که ملموس شود، یک جوانی با پدر پیرش در پارک نشسته بود، چند قدم آن طرف‌تر پرنده‌ای روی زمین نشسته بود، پیرمرد رو کرد به فرزندش