صفحه (۲) سپس این عارف واصل به لزوم الهی بودن غایات پرداخته و فرموده: «باید بشر به فکر این باشد که آن چیزهایی که مقصد است و برای تربیت انسان است، برای آموزش انسان است برای تعلیم انسان است جهت به آن بدهد. چنانچه دانشگاه ها جهت به آن داده نشود همان دانشگاه هایی می شود که در بین بشر هست و از همان دانشگاهها قوای مخربه بیرون میآید و اگر جهت به آن داده بشود دانشگاه ها کاری میکنند که مسلسلها نمیتواند بکند؛ خدمتی میتوانند به بشر بکنند که هیچ کس دیگر نمیتواند این قدر خدمت بکند. عمده، آن [جهت] است: اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ قرائت کن نه قرائت مطلق؛ بیاموز، نه آموزش مطلق؛ علم تحصیل کن، نه علم مطلق و تحصيل مطلق؛ علم جهت دار آموزش جهت دار؛ جهت اسم رب است، توجه به خداست، برای خدا و برای خلق خدا . قلم ها اگر در دنیا برای خدا و برای خلق خدا به کار بیفتند، مسلسل‌ها کنار می رود و اگر برای خدا و برای خلق خدا نباشد ، مسلسل ساز می شود.(۲) اگر قرائت با اسم ربّ شد این هم پرورش است و هم آموزش ، قرائت «آمــوزش» است و با اسم رب وقتی که شد پرورش است ، هم پرورش را و هم آموزش را در آن آیه شریفه میفرمایند؛ بلکه دستور کلی همه کارهای انسانی در این آیه شریفه هست فقط قرائت نیست که باید به اسم ربّ باشد‌ ، قرائت هم یکی از مصادیقی است که باید به اسم ربّ باشد و با توجه به خدا باشد؛ همه کارهایی که شما انجام می دهید همه تحصیلاتی که میکنید همه اقداماتی که میکنید ، تمام اینها با اسم رب شروع بشود. اگر همه با اسم ربّ شروع بشود آموزش ممکن است مفید باشد برای اینکه آموزش توأم با پرورش است».(۳) سپس این رهبر عظیم الشأن به پیامدهای سوء تعلیم و تعلم بدون تهذیب که نابودی و فنای بشریت را در پی دارد توجه داده و فرموده: اگر یک انسانی هم علم داشت و هم تربیت الهی داشت ، این مفید خواهد شد برای مملکت خودش ، و هرگز یک مملکتی از دست آنکه آموزش و پرورش دارد صدمه نمی‌بیند. صدمه هایی که وارد میشود بر مملکت غالباً از این متفکرین بی پرورش [و] آموزش‌های بی پرورش واقع میشود . علم را تحصیل میکنند لکن تقوا [و] پرورش باطنی ندارند؛ از این جهت عمال خارجی می شوند ، از این جهت نقشه ها را برای فنای مملکت خودشان می کشند».(۴) ولی متأسفانه توجه به دانش صرف و غفلت از مسئله مهم پرورش باعث بروز مشکلات متعددی که قبل‌تر مطرح شد ، شده است .و ما در مدارس مشاهده می‌کنیم بجای آنکه برنامه های مدرسه را با نماز تنظیم کنند ، نماز را که ارتباط با پروردگار و از مهمترین عامل جهت دهنده به درس و پرورش است را با برنامه خودشان تنظیم می‌کنند و با تأخیر برگزار می‌کنند . ✍سید احسان ساداتی منابع: ۱. صحیفه امام ، جلد ۱۳ص۴۴۸ ۲.صحیفه امام ، جلد۱۳ ص ۴۴۹ ۳.صحیفه امام ، جلد۲۱ ص ۵۹۶ ۴.صحیفه امام ، جلد۲۱ ص ۵۹۷ ۵. کتاب ساحل بقا ص۶۷ تا ۷۱ با تلخیص و تغییر ۶. سوره علق آیه ۱ https://eitaa.com/nasht_nasha