نکته تفسیری صفحه ۸۲:
اسلام و برده داری:
یکی از پدیده های اجتماعی که تا حدود 120 سال قبل، رسماً در جهان وجود داشته، مسأله ی «برده داری» است. به درستی روشن نیست که برده داری از چه زمانی آغاز شده؛ ولی دانشمندان می گویند که برده داری از زمانی آغاز شد که انسانها کم کم از شکار دست کشیدند و به راه های دیگری مانند کشاورزی رو کردند. پیش از آن، نگهداری اسیران جنگی و تأمین غذای آنان بسیار دشوار بود؛ ولی با پیشـرفت انسانها و امکان زنده نگهداشتن اسیران جنگی، دیگر آنان را نمی کشتند و از آنان کار می کشیدند. پس از مدّتی، حالت برده داری گسترش یافت و گاه زنان و فرزندان یک ملّت نیز بردگان کسانی می شدند که آن سرزمین را فتح می کردند.
برده داری در برخی از اقوام کهن مانند یونان و روم با خشونت زیادی همراه بود و با بردگان ماننـد حیوانات ـ بـلکه بدتـر ـ رفـتار می شد. برده داری تا قرون اخیر ادامه داشته است؛ به طوری که در اواخر قرن 18میلادی، دولت انگلستان هر سال دویست هزار برده را معامله می کرد و یکصدهزار انسان آزاد را از آفریقا می گرفت و برای بردگی به آمریکا می برد. سرانجام در سال 1890 میلادی، طی قطعنامه ای در کنفرانس بروکسل، سنّت شوم برده داری برای همیشه و در همه جا لغو شد. در هنگام ظهور اسلام، برده داری، یکی از سنّتهای رایج سرزمین حجاز بود. هزاران برده در خانه های ارباب خود می زیستند و به آنان خدمت
می کردند. در آن هنگام امکان نداشت که این رسم به کلی برچیده شود؛ زیرا اگر اسلام طی یک فرمان عمومی دستور آزادی همه ی بردگان را صادر می کرد، شاید بیشتر آنان تلف
می شدند؛ چرا که گاهی نیمی از جامعه را بردگان تشکیل می دادند. آنان، نه کسب و کار مستقلی داشتند و نه جا و مکان مناسبی برای زندگی. اگر یکباره همه ی بردگان آزاد
می شدند، گروه عظیم بیکاری پدید می آمد که هم زندگی خودشان با خطر مواجه می شد و هم ممکن بود نظم جامعه را بر هم زنند، و اگر محرومیت به آنان فشار میآورد، ممکن بود به همه جا حمله ور شوند و درگیری و خون ریزی به راه اندازند. به همین سبب، اسلام برنامه ای دقیق و حساب شده برای آزادی تدریجی بردگان تنظیم کرد که اگر به درستی اجرا می شد، برده داری بسیار زودتر از قرن نوزدهم به پایان می رسید. اسلام هر نوع تجاوز و ستم را ممنوع شمرد، و بدین ترتیب، ریشه ی برده داری را خشک کرد؛ زیرا بیشترین نوع برده داری، نتیجه ی تجاوز ملّت های زورگو به ملّت های ضعیف بود. اسلام همچنین یکی از مصارف زکات را ـ که درآمدی پرفایده برای حکومت اسلامی است ـ آزاد کردن بردگان قرار داد. از نظر اسلام، آزاد کردن بردگان، پاداش بسیار زیادی دارد و زندگی پیشوایان ما نشان می دهد که آنان با کوچک ترین علّتی، یا حتّی بدون علّت، بردگان زیادی را آزاد کرده اند. از نظر دین اسلام، کفّاره ی بسیاری از گناهان، آزاد کردن برده است. همچنین، برنامه ها و دستورهای دینی دیگری وجود دارد که نتیجه ی همه ی آن ها، آزاد شدن بردگان از اسارت بردگی است. همچنین اسلام از همان ابتدا به بردگان شخصیت داد، آنان را مانند اربابشان انسان برشمرد و سهم ایشان از بیت المال را به اندازه ی صاحبانشان مشخّص کرد. به هر حال، تمام شواهد، گویای این مطلب است که برنامه ی اسلام، با رسم شوم برده داری مخالف، و با حذف کامل آن موافق بوده است.[1]
[1] - اقتباس از تفسیر نمونه، ج 21، ص 412 و ترجمة تفسیر
#نیشگون______________________ 🔰
در پیام رسان ایتا به ما ملحق شوید
@nishgonn
📡 https://eitaa.com/nishgonn