⭕️در جمع بندي علل شكل گيري فرقه‌ها و آئين‌هاي مذهبي مي‌توان به دو نكته مهم اشاره نمود:
👈🏻اول آنكه، ميزان ادغام دين رسمي با ساختار حكومتي و سياسي در رشد انواع جنبش‌هاي جديد ديني موثر است. اين ادغام، باعث مي‌شود تا ناراضيان سياسي، مباني ديني حاكميت را انكار و دست به ابتكار عمل در اين باره بزنند.
👈🏻دوم آنكه، عملكرد فرقه‌اي حكومت مي‌تواند فرقه‌گرايي مذهبي را دامن بزند. به اين معني كه حكومت متعلق به يك فرقه باشد و يا با افراط گرايي ديني و تعصب مذهبي و استفاده از ابزارهاي رسانه‌اي، پاره‌اي ويژگي‌هاي مذهب رسمي را تبليغ كرده و بر خلاف اكثريت جامعه ـ دينداران معمولي و متعادل ـ سعي در تثبيت وقايع و يا ترويج مفاهيم خاصي داشته باشد.
👈🏻از سوي ديگر، بحران ارزش‌ها يا هنجارها، جانشيني آئين‌هاي جديد به جاي شورش‌هاي سياسي يا شورش‌هاي فرهنگي (مانند ناآرامي‌هاي دهه 1960 در اروپا)، غلبه دو روحيه فايده‌گرايي و مادي انديشي، مصرف گرايي نوين و عقلانيت فرهنگي تحت سلطه علم، به عنوان منشاء اين جنبش‌ها به حساب مي‌آيند.
⭕️بنابر اين در جوامع، با انواع انشعاب‌هاي مذهبي روبرو هستيم كه هر كدام به ميزان معيني با جامعه بزرگتر و دين رسمي فاصله و تمايز دارند. براي شناخت بهتر مي‌توان آنها را در دو دسته كلي فرقه‌هاي سنتي (مثل صوفي گري در اسلام) يا جنبش‌هاي جديد ديني (مثل ذن) تقسيم كرد. همة اين فرقه‌ها و گرايش‌ها، در انشعاب و انحراف از دين رسمي و مستقر مشترك هستند. بنابر اين، كاركرد همگي آنها، تعميق شكاف‌هاي مذهبي به عنوان يكي از ابعاد مهم شكاف‌هاي اجتماعي است.
@nofoz_shenasi