.
گذر و نظری بر کاروان عاشورایی نوشآباد
محمد خداداد
پژوهشگرآئینی و فرهنگ عامه
کاروان عاشورایی نوشآباد که هیبت و هیأتی پرشور از مشارکتهای همگانی در برپایی آئینهای عاشورایی است؛ پیشینهها، نمادها، نشانها و تمثیلهایی به همراه و به دنبال دارد که از جمله، می توان موارد زیر را فهرست کرد:
۱. بنا به نقل مورخان، پیشینه کاروانهایی که شبیهسازی تقابل اولیا و اشقای واقعه کربلا را تداعی میکنند به نیمه اول قرن چهارم هجری و دوره آل بویه برمیگردد که در کنار برگزاری مراسم سوگواری محرم، به شبیهسازی شخصیتهای کربلا پرداختهاند.
۲. بر پایه گزارشهای مستشرقان و سفرنامه نویسان در روزگار صفویه دستههای بزرگی با تنپوشهای عربی و سوار بر اسب در بازار کاشان اولیا واشقای حادثه عاشورا را بازآفرینی میکردهاند.
۳. کاروان نوشآباد که حدود هفت دهه پیش در قالب مراسم خیمهکوبی شکل گرفته از حدود سه دهه پیش توسعه یافته تا به هیأت امروزی رسیده است.
۴. این مراسم آیینی به لحاظ آمادهسازی، زمان و اسباب تدارک، مشارکت همگانی، تعداد نقشآفرینان و.. ممتاز و مبرز است. از ماهها قبل نقشآفرینان هیبت ظاهری خود را متناسب با نقشهای مختلف میآرایند. از کودک تا کهنسال در لباس شبیه می روند. اسبها را تیمار میکنند. نواها و سازهای بادی و کوبهای را تمرین میکنند و......
۵. شخصیت پردازی های کاروان، متکی بر نوعی روایت شیعی و عاشورایی است که امام حسین(ع) شخصیتی محوری و اصلی در عالم هستی است که رخدادهایی از روزگار الست تا هنگامه قیامت در ارتباط با آن حضرت و هیجای کربلا شکل گرفته است یا به وقوع خواهد پیوست.
۶. شخصیتهای کاروان، شامل دستههای زیرند:
🔹شبیه اولیا و اشقیای حاضر در کربلا؛
🔸پیامبران و بزرگانی که برپایه برخی روایات شیعی به نوعی برخی حوادث زندگیشان در پیوستگی و پیوند با عاشورا رقم خورده است یا در روز واقعه برای امداد امام به کربلا آمدهاند؛
🔹شخصیت های فرازمینی شامل:
_فرشتگان(کودکان که سمبل پاکنهادی و معصومیت هستند شبیه فرشته میشوند.)
_جنیان (که برای یاری شهید عاشورا به امام لبیک گفتهاند)
_ملاک (یاریگران امام در عاشورا و دستگیران شیعیان در روز بازپسین)
🔸غلامان و خادمان( که حس همذاتپنداری این شخصیت ها برای مخاطبی که خود را در ردیف غلام و پیرو امام می داند، بسیار ملموس است)
🔹شخصیت های میانهای که در پی انجام حرفه خود همراه کاروان اولیا و اشقیا شدهاند(کاتب، آهنگران و....)
۷. نمادها و نشانههایی ویژه برای شخصیتها( حجله حضرت قاسم، گهواره حضرت علیاصغر، آتش برای ملائک دوزح، سیاهاندود شدن وپشمینه پوشی برای جنیان و....)
۸.علم ها و علماتها(نمادی که توسعه یافته و تجمیع شده سنتهای علم برداری است و سمبلها و نشانههای عینی و تمثیلی توغ، جریده، پنجه، شده، کتل، بیرق و..... را می توان در آنها به نظاره نشست)
۹. طبل و شیپور ( فاصلهگذاری بخشهای مختلف کاروان با ضربآهنگهای انواع سازهای بادی و کوبهای است که با طبل، دهل، دمام، سنج، شیپور و... در جلوی شخصیتها، ضمن آمیختن جلوههای بصری با نغمه های گوشنواز،پیشاهنگ شخصیتهای مختلفاند.)
۹.اسب و شتر که پرکاربرد ترین حیوانات در قافله ها و جنگها و..... بودهاند به عنوان زبان بستههای زبان فهم مرکب های رهوار کاروانیاناند.
۱۰. رنگها ونقش نگارهها( همان قاعد رنگ در تعزیه که سبز، آبی، سفید و هم خانوادههای آنها برای اولیا ، قرمز و همسانان آن برای اشقیا و زرد و همانندهای آن برای شخصیتهای میانه مثل حر، استفاده میشود)
۱۱. نذر، وقف، اطعام و روضه( دستندرکان کاروان مقید هستند که لباس پوشیدن اولیا با زمزمه روضه و شرح مصیبت انجام شود. نذر و وقف و اطعام هم که پیوست اغلب مراسم آئینی است، در سنت کاروان هم رایج و ساری است)
✅ کانــال خبـــری نوشآبادیــها
💟 @nooshabadihaa 💯