✒نئولیبرالیسم در پس فاجعه تیان آنمن
روایت غالب غربی از کشتار معترضین چینی در میدان تیان آنمن این است که این فاجعه، برخوردی میان دانشجویان خواهان دموکراسی و دولت کمونیست چین در سال ۱۹۸۹ است.
اما نائومی کلاین در کتاب
#دکترین_شوک، به خوبی نشان میدهد که آنچه معترضین میدان تاین آنمن را به خاک و خون کشید، کمونیسم نبود، بلکه نئولیبرالیسم بود.
دنگ شیائوپنگ رویای گذار چین به یک اقتصاد لیبرال سرمایهداری در عین حفظ قدرت سیاسی در دست اعضای حزب را در سر میپروراند. این بود که شاخصترین و جهانیترین چهره نئولیبرالیسم، یعنی میلتون فریدمن-مشاور آمریکایی ژنرال پینوشه دیکتاتور شیلی- را به چین دعوت کرد تا به مدیران چینی اصول بنیادی ایدئولوژی
#اقتصاد_بازار را آموزش دهد.
طبق دستورالعملهای فریدمن، دولت پکن آزادسازی قیمتها، خصوصیسازی شرکتهای ملی، کاهش هزینههای اجتماعی دولت، آزادسازی واردات و گشودن درهای کشور به روی سرمایههای خارجی را آغاز کرد. در نتیجه اجرای این سیاستها، قیمتها سر به فلک کشید، موج بیکاری کشور را فرا گرفت و اعتراضات عمومی آغاز شد. مقامات پکن بار دیگر از فریدمن دعوت کردند که به چین بیاید و درباره کنترل این وضعیت، رهنمود دهد. توصیه فریدمن، تداوم پرقدرت مسیر نئولیبرالیسم بود...
مانند همه جای عالم که نئولیبرالیسم بدون خشونت پیاده نشده بود، ادامه اجرای توصیههای فریدمن نیاز به خشونت داشت. این بود که بیستم مه ۱۹۸۹ دولت چین حکومت نظامی اعلام کرد و اندکی بعد، تانکها برای سرکوب معترضان به نئولیبرالیسم به خیابانهای پکن ریختند. هرآنچه از اصلاحات نئولیبرالی باقی مانده بود، پس از حمام خون تیان آنمن با قدرت تمام اجرا شد. سرمایههای خارجی با شدت بیشتری وارد چین شدند و مناطق آزاد اقتصادی در اقصینقاط کشور ایجاد شد.
به نوشته کلاین، در این میان یک توافق برد-برد میان سران حزب کمونیست و سرمایهگذاران خارجی حاصل شد و ایده نئولیبرالیسم اقتصادی در کنار تمرکز قدرت سیاسی را محقق ساخت. بر اساس یک پژوهش، در سال ۲۰۰۶ نود درصد از میلیاردرهای چینی که با خصوصیسازی داراییهای ملی میلیاردر شده بودند، از فرزندان مسئولان حزب کمونیست بودند...
دولت چین امروز شعار سوسیالیسم با ویژگیهای چینی را سرمیدهد، اما نئولیبرالیسم بیرحمتر از این حرفهاست. یک جامعه بازارمحور در چین در حال شکلگیری است که شکافهای عمیق آن، به زودی شکست پروژه ایجاد ثروت در یک بخش و سپس سرریز آن به بخشهای دیگر را به نمایش خواهد گذاشت. تاریخ نشان میدهد هر تفکری رو به التقاط با نئولیبرالیسم آورده، در آن هضم شده است.
#سید_ياسر_جبرائيلى