#مصاحبه
🍃🌸 بسم الله الرحمن الرحیم 🌸🍃
💠 گزارشی از گفتگوی خبرگزاری قدس با دکتر معارف با موضوع «سیره سیاسی امام رضا(ع)؛ الگوی پیوند میان دولت و مردم»
♦️ ۱ شهریور ۱۳۹۴
🔻 سیره سیاسی امام رضا(ع) چگونه بود و ایشان از چه راهبردهایی برای دفع دسیسه‌های مأمون بهره بردند؟
✅ همان‌طور که می‌دانید امام هشتم(ع) به عالم آل محمد(ص) شهرت دارند، از این روی که احاطه ایشان بر علوم مختلف عصر خویش، راه را بر توطئه‌ها و دسیسه‌های مأمون سد می‌کرد. ضمن این که علم و دانش حضرت، در رفتار و گفتار و اخلاق ایشان تجلی داشت. وقتی به بررسی شرایط جامعه آن روز و بروز حوادث، تنشها و مخالفتهای مردم مسلمان می‌پردازیم، با افکار و نیات خلیفه عباسی برای کنترل جوامع اسلامی و همسو کردن مردم با حکومت وقت روبه‌رو می‌شویم که در نهایت خودکامگی و سلطه جویی دنبال می‌شد. در چنین شرایطی مردم جایگاهی در حاکمیت نداشتند و پیوندی هم به لحاظ عاطفی میان آنها و نیروهای حاکمیتی وجود نداشت. اما دوران کوتاهی که ولایتعهدی از سوی مأمون به امام رضا(ع) تحمیل شد، دورانی است که حضرت برای تجلی پیوند میان مردم و امامت تلاش کردند. اگرچه نظارت شدید مامون بر امام هشتم(ع) اعمال می‌شد، اما آن حضرت با دانش ارزشمند سیاسی الهی خویش، افراد مورد اعتماد خود را در بسترهای گوناگون حکومت قرار دادند تا برخی از لایه‌های حاکمیتی از استبداد صرف خارج شود.
🔻 اشاره کردید به تلاش ثامن الحجج(ع) برای ایجاد پیوند میان حکومت و مردم، تدابیر آن امام همام در این زمینه چه بود؟
✅ یکی از زوایای مواضع امام رضا(ع)، تدبیر و دوراندیشی سیاسی بوده که در گفتار و اخلاق سیاسی ایشان به روشنی مشهود است. درایت و اتخاذ مواضعی بسیار عالمانه برای تنویر افکار عمومی اعم از قوم و عشیره خود، خواص جامعه و عموم مردم از نکات برجسته دوران امامت امام رضا(ع) است، از سوی دیگر مواضعی برگرفته از حکمت در برابر سیاستهای شیطانی و مکرآمیز حاکم وقت (مأمون) از احاطه امام به اوضاع جامعه و همچنین بهره مندی ایشان از علوم و فنون لازم در مواجهه با ناهنجاری‌های اجتماعی و حکومتی حکایت دارد. نکته دیگر اینکه منطق راهگشای حضرت رضا(ع) برای هدایت افکار عمومی و کلام رسای ایشان برای ایجاد جامعه‌ای همسو و همصدا با قرآن و عترت و اخلاق ، نشان از تلاش حضرت برای توسعه فرهنگ دینی و ایجاد پیوند میان مردم و امامت دارد.
🔻 امام رضا(ع) با اینکه در بدنه حاکمیت حضور داشتند، به روشنگری افکار عمومی در زمینه فسادهای دربار می‌پرداختند، آن حضرت در طرح این مواضع چه اهدافی داشتند؟
✅ پرسش خوبی است، زیرا امام معصوم به عنوان حجت خدا حتی اگر در بدنه حاکمیتی هم حضور داشته باشد باز هم مواضع انتقادی خود را به عمال حکومتی دارد، بنابراین طرح انتقادهای کوبنده نسبت به مأمون موجب گرایش بیشتر مردم نسبت به آن امام همام می‌شد، آن حضرت با تاکید بر اینکه حکومت اسلامی باید مبتنی بر عدالت طراحی شود، دیدگاه‌های منفعت طلبانه مامون و عمال حکومتی وی را نقد می‌کردند و تاکید داشتند اگر حاکمان خود را از مردم جدا بدانند، اولین ضربه‌های مهلک را بر پایه‌های حاکمیتی خواهند زد. بنابراین از هر موضع و دیدگاهی برای ایجاد پیوند میان مردم استفاده می‌کردند.