بسم الله الرحمن الرحیم درباره شب‌های قدر(۱) قَدْر کلمه‌ای عربی به معنای اندازه، تقدیر و سرنوشت است. دربارهٔ اینکه چرا این شب را «شب قدر» نامیده‌اند، چند احتمال ذکر شده است: از نظر عده‌ای همچون علامه طباطبایی، چون مقدرات انسان‌ها و اندازه و تقدیر رویدادهای یک سال، در این شب تعیین می‌شود، آن را شب قدر می‌نامند. امام خمینی درباره دلیل نام‌گذاری شب قدر سه احتمال را مطرح کرده است؛ نخست اینکه چون صاحب شرف و منزلت است و قرآنِ صاحبِ قدر توسط ملکِ صاحبِ قدر بر رسولِ صاحبِ قدر و برای امت صاحبِ قدر نازل شد، آن را لیلة القدر گویند. دوم، چون در این شب تقدیر امور و ارزاق مردم انجام می‌گیرد، شب قدر نامیده شده است و سوم، به دلیل حضور تعداد زیاد ملائکه، زمین تنگ شود؛ به همین دلیل آن را قدر گویند. امام خمینی وجه دوم را ارجح دانسته و گفته است شاید «لیلة القدر» برای آن صاحب «قدر» شده است که شب وصال‏‎ ‎‏نبیّ خاتم و شب وصول عاشق حقیقی به محبوب خود است. دربیان امام خمینی احتمال اول به یک نکته مهمی اشاره دارد، اینکه قران شریف توسط ملک شریف بر پیامبر شریف برای امت شریف نازل شده است. برای من سؤالی طرح می‌شود: آیا می‌توانیم معنای امت را توسعه بدهیم و بگوییم بر انسان صاحب قدر نازل شده است؟ به عبارتی انسان بما هو انسان صاحب قدر و منزلت باشد؟ این عبارت وقتی بهتر فهم می‌شود که گفته می‌شود: انسان اشرف مخلوقات است. در شعر باباطاهر است که: بود قدر تو افزون از ملائک، تو قدر خود نمی دانی چه حاصل؟ آیا قدر هر انسانی از ملک والاتر است؟ بگمانم مهمترین شرط شریف بودن، قرار داشتن در مسیر عبودیت است. در آیه شریفه ی:"و لقد کرّمنا بنی آدم و حملناهم فی البرّ و البحر و رزقناهم من الطیبات و فضلناهم علی کثیرا ممن خلقناه تفضیلا" 70 /اسراء به برتری انسان بر بسیاری از مخلوقات تاکید شده است نه همه ی آنها سال‌های نخستین طلبگی این عبارت از مرحوم محمد تقی جعفری را مطالعه می کردم که هیچ دلیلی برای اشرف مخلوقات بودن انسان نداریم. شریف بودن انسان که البته در آیه شریفه ونفخت فیه من روحی؛ آن زمان که خداوند از روح خویش می دمد ) جای خود محفوظ است. چون اضافه شدن حرف یاء به روح از باب منزلت و شرافت روح نسبت به جسم است که خداوند آن را به خود نسبت می‌دهد، اما این به معنی شریف بودن همه انسانها بر همه موجودات از جمله فرشتگان نیست. هرگز نمی توان پذیرفت انسان غرق در شهوات، بر فرشته مرسل شرافت داشته باشد. انسان زمانی شریف می‌شود که محرم سرالله شود. خوب پس شب قدر را چه کنیم؟ شب قدر برای منزلت یافتن انسان خلق شده است. اگر انسان آفریده شده است و با گوهر اختیار امکان شرافت پیدا می کند، پس شب قدر فرصتی برای شریف شدن است. اگر به بعضی ها می گوییم بی شرف، یعنی بی مقدار، یعنی پست. این پستی و بی مقداری به خاطر چه چیز بدست می آید؟ به خاطر بی اخلاقی. بی اخلاقی چیست؟ همه آن چیزهایی که شریعت آن را ناپسند شمرده است. دروغ، تهمت، غیبت، نمامی، دوبهم زنی، بدخلقی و...اینها بی‌اخلاقی است. بی اخلاقی یعنی اینکه قدرت کنترل بر خویش را نداشته باشی، یعنی زبانت مهار نشده باشد، یعنی در نشر خبر و تحلیل در فضای مجازی تقوا نداشته باشی. در فقه با یک عنوانی به نام تجری مواجه هستیم. تجری یعنی جرأت بر خدا کردن. یعنی پررویی و وقاحت. تجری در مواقعی است که شخصی با تصور اینکه فلان کار گناه است آن را انجام می دهد، اما در واقع آن کار گناه نیست. مثل اینکه فکر می کند امروز آخر روز ماه مبارک رمضان است و در ملاء عام روزه خواری می کند، اما بعد روشن می شود که روز عید فطر بود. یا لیوانی را به هوای اینکه شراب است سر می کشد، درحالی که آب میوه بود. در این دو مثال شخص با کارش در مقابل خدا بی اخلاقی کرده، وقیحانه عمل کرده. اما اگر کسی بداند که روزه خواری حرام است و در عین حال حرمت روزه دارها و رمضان را نگه ندارد، می گویند این انسان بی‌مقدار است، پست است. یکی از ابزار پر قدر شدن رمضان و شب قدر است . یعنی شب قدر هم برای افراد باقدر و منزلت است و هم برای شریف و پرقدر شدن. بنابراین اگر خداوند روح را بر ما ارزانی داشت به دلیل شرافتش و اگر جنبه روحانی ما ترجمان معنویت ما می تواند باشد و اگر معنویت مان می تواند در شب تاریک و ظلمانی نجاتمان دهد، این معنویت از طریق شب قدر که مقدرات امور یک سال در آن شب نگاشته می شود، بدست می‌آید. ✍ محمد صدرا مازنی @pavaragi ادامه👇