#شرح_عبارت دليل اصلى عقب ماندگى: امام(عليه السلام) در اين بخش از خطبه که بخش پايانى آن است ، به بيان سرنوشت گروهى از پيروان حق مى پردازد که در حمايت حق سستى کردند و به علت همين سستى، دشمنان سال ها بر آن ها مسلّط شدند و سرنوشتى همچون بنى اسرائيل در سرزمين تيه پيدا کردند. اين سخن، اشاره به سلطه معاويه و يارانش بر اصحاب حضرت در زمان آن حضرت (به صورت محدود) و بعد از آن حضرت (به صورت نامحدود است). آن چه امام(عليه السلام) در اين عبارت بيان کرده، مخصوص آن عصر و زمان نيست; بلکه يک اصل کلى براى همه اعصار و قرون است که پيشرفت و قدرت باطل به سبب سستى و اختلاف طرفداران حق است ; و گرنه با پايگاه محکمى که دارند قطعاً بر طرفداران باطل پيروز خواهند شد. و در پايان اين سخن، راه نجات را به روى اصحابش مى گشايد و اين نکته را براى آن ها گوشزد مى کند که هيچ زمانى براى بازگشت به سوى حق دير نيست; مى فرمايد: «بدانيد، اگر از پيشوا و رهبر خود پيروى کنيد شما را به همان راهى مى برد که رسول خدا(صلى الله عليه وآله) از آن راه رفت، و از رنج ها (ى بى راهه رفتن) آسوده خواهيد شد و بار سنگين مشکلات را از گردن خود بر مى داريد» #پایان_خطبه۱۶۶