استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: همین تعبیر را در مورد حضرت زکریا داریم زیرا ایشان فرزنددار نمیشد لذا دعای او توسط خدا اجابت و یحیی به او بخشیده شد و باز از تعبیر هبه استفاده میفرماید. آیه دیگری که در این باره وارد شده، سخن فرشتهای است که به مریم(س) فرمود: ای مریم من فرستاده پروردگار تو هستم برای اینکه پسری پاک به تو ببخشم یعنی وقتی خدا حضرت عیسی را به مریم میدهد، از واژه هبه استفاده میکند. در آیه شریفه ۳۹ ابراهیم فرموده است همه ستایشها مخصوص خدایی است که اسماعیل و اسحاق را در سن پیری به من بخشیده است و یقیناً پروردگار من شنونده دعاست؛ این کلام حضرت ابراهیم(ع) است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اضافه کرد: دسته دیگر آیات هم آیاتی هستند که از اعطای دختر و پسر به عنوان هبه یاد کردهاند؛ ممکن است برخی به آیات قبل اشکال کنند که آنها فقط دعای انبیاء بوده و یا خطاب خدا به انبیاء بوده است بنابراین امکان اینکه قرآن فقط در مورد انبیاء از واژه هبه استفاده کرده باشد، قابل القاء است ولی این آیه نشان میدهد که قرآن در همه موارد از اعطای فرزند به عنوان هبه یاد میکند. مالکیت و فرمانروایی آسمانها و زمین فقط در سیطره خداست و هر چه را بخواهد میآفریند؛ به هر کسی بخواهد دختر میبخشد و به هر کسی بخواهد پسر میبخشد؛ در ابتدای آیه از واژه خلقت استفاده میشود ولی وقتی به اعطای فرزند میرسد، از یهب لمن یشاء اناثا ... استفاده میکند و حتی دختران را بر پسران مقدم شمرده است. در کلامی از پیامبر(ص)، فرزند هبه دانسته شده است؛ حضرت فرمود فرزندان شما هبه خداست و به هر کسی بخواهد دختر و به هر کس بخواهد دختر خواهد بخشید.
۱۹ بار تعبیر هبه برای اعطای فرزند
آل بویه تصریح کرد: اینکه قرآن در مورد فرزند از واژه هبه استفاده کرده است حتما دلیل خاصی دارد، وقتی ما ۱۹ آیه با تعبیر هبه داریم و ۱۵ مورد آن برای فرزند است، نشانه توجه خدا به این مسئله است؛ اگر عزیزی به شما هدیه بدهد، شما چه میکنید قطعاً آن را جبران میکنید و حداقل آن تشکر زبانی است نه اینکه انسان هدیه را به قتل برساند؛ دیوید راس میگوید ما هفت وظیفه اساسی داریم و یکی از آنها حق دیگران بر گردن ما هست وقتی کاری برای ما انجام دهند و حداقل آن سپاسگزاری است. در ادبیات دینی هم فرموده است: لم یکشر المخلوق لم یشکر الخالق. در اعطای فرزند، یکطرف خدا و یکطرف انسان و در وسط اعطای فرزند است و اگر وجدان خود را قاضی کنیم، به عظمت این هبه پی خواهیم برد.
سقط جنین غیراخلاقی است
استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) گفت: خدا با آن همه عظمت و بزرگی به ما با این همه جهل و نادانی و فقر و ضعف، فرزندی عطا میکند که خلیفه خدا در روی زمین است و حق حیات و کرامت ذاتی دارد و از روح خدا در او دمیده شده است و او ابدیت را تجربه خواهد کرد؛ بنابراین آیا از نظر اخلاقی درست است ما چنین هدیهای را سقط و نابود کنیم؟ در نگاه قرآن، انسان آنچنان موجود ارزشمندی است که از واژه عطا و هبه برای آن استفاده شده و این عطیه از همان لحظه شکلگیری لقاح و بارورشدن تخمک است و سقط از همین مرحله نادرست و ناسپاسی به خداوند و کاری غیراخلاقی است.
اخلاقیات جزء مستحبات نیست
آل بویه اظهار کرد: به نظر بنده این تلقی که ما اخلاقیات را جزء مستحبات بشماریم، نادرست است و این ادبیات باید اصلاح شود لذا اخلاق، الزامی است و بنده آنچه در مورد آیات قرآن به کار بردم همان الزام را استنباط میکنم نه استحباب را. ما همچنین واژه هبه را دقیقاً واژهشناسی کردهایم که مفصلاً در کتابی که بنده نوشتهام و آن هم مؤید همین برداشتی است که توضیحات آن ارائه شد.
پاسخ به یک پرسش
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در پاسخ به این پرسش که هدیه وقتی هبه است که با رضایت و میل افراد باشد، یعنی اگر خدا قبل از اعطای فرزند از انسان میپرسید که آیا فرزند میخواهد یا خیر و او قبول میکرد، نابودی آن خلاف اخلاق بود ولی در اینجا چنین چیزی نداریم و خیلی از فرزندان ناخواستهاند، اضافه کرد: ما علاوه بر این شبهه چند شبهه دیگر مانند فرزند ناقص و تجاوز به عنف و ... را هم فرض گرفته و در کتابی که نوشتهایم پاسخ دادیم؛ ولی اجمالاً اینکه مثلاً اگر در حج تمتع و بذلی و... هدیه به شما بدهند، باید بپذیرید و الزام دارد مگر در شرایط خیلی خاص و روایاتی هم داریم که هدیه را رد نمیکنند، مگر کسانی که حمار هستند.