از بازار رفاقتی تا بازار رقابتی
بازار سنتی با هندسه افقی و خطی و ارزش فضایی یکسان بین حجرهها، ترجمان کالبدیِ برادری و برابری بود. اما مراکز تجاری و مالها و پاساژهای معاصر، با هندسه عمودی و مرکزی که معمولا حول یک وُید مرکزی شکل میگیرند، ترجمان کالبدی رقابت هستند و نه برادری و رفاقت. زیرا این نوع معماری، سبب ارزشگذاریهای متفاوت فضایی و اقتصادی میشود که نتیجهی فاصله متفاوت مغازهها از وید مرکزی است.
به این معنا که برخلاف بازار سنتی که همه حجرهها در هندسه خطیِ آن، تقریبا هم ارزش بودند، در بازار معاصر هرچه مغازه به وید مرکزی نزدیکتر باشد و به اصطلاح پاخور بیشتری داشته باشد ارزش اقتصادی بالاتری در فضای رقابتی کسب میکند. این نوع معماری با ایجاد تمایزات فضایی و اقتصادی، با به هم زدن فضای برادری و رفاقت، سبب تشدید رقابتی شده است که با آموزههای سبک زندگی اسلامی نیز در تعارض است: "تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِينَ لَا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَلَا فَسَادًا" (قصص/۸۳).
🔑
اندیشکده بین الملل پولطلا