کورش (نام). در زبان فارسی این نام با دو املا کوروش و کورش نوشته می شود که کوروش قدمت بیشتری دارد و در متون تاریخی به زبان فارسی به کار رفته است. بنابر یک نظریه، کوروش، نامی پارسی است که می تواند مرتبط با Kúru - ایرانی باستان که در رزم نامه ملی هندی ها، ذکر شده، باشد. نظریه دیگر، تفسیر این نام به معنی «خوار کننده دشمن در مشاجره» که مشتقی از ریشه هندواروپایی و هندوایرانی kaũ - * به معنی «خوار کردن، پست کردن»، است، اما رضایی باغ بیدی، این تئوری را رد کرده است. به گفته او، کلمه kaũ - *، یک مشتق هم در زبان های ایرانی ( از باستان تا امروزی ) نداشته است. ووتر هنکلمن معتقد است که کوروش، نامی عیلامی است که کوتاه شده از «خداینام+فعل» است. به معنی «خدای نگهداری کرد/حمایت ارزانی داشت». نظریه هنکلمن، بر اساس سخن استرابن است که گفته: «کوروش قبل از آنکه شاه شود، با نام ( ایرانی قدیم ) «آگراداتس» خوانده می شد. » از نظر او، عیلامی بودن «کوروش»، دلیلی بر عیلامی تباری او نیست، چرا که در کتیبه بایگانی «آکروپل» شوش ( اوایل قرن ششم پ. م ) ، به خوبی نماینگر فرمانروایی کوروش بر مردمی بود که خود را «پارسی» می دانستند، در حالی که اثری از «انشان» به چشم نمی خورد. اما چرا کوروش نامی عیلامی برای خود برگزید؟ پاسخ هنکلمن این است که کوروش خود را در استوانه اش «شاه انشان» ( که تبارش تا «چیش پیش» می رساند که او هم شاه انشان معرفی کرده است ) در مقابل ادعای مشابه نبونئید در استوانه «سیپار» به کار برده است. از نظر او، انشان نامی بود که برای بابلی ها، اسمی مشهورتر بود. از همین رو، او خود را پادشاه انشان معرفی کرد تا به خودش ( به عنوان فرمانروای نخستین امپراتوری جهان ) سابقه ای داده باشد. اما رضایی باغ بیدی، با سخن استرابو مخالف است. در روایت استرابو ( کتاب ۱۵، فصل ۳، بند ۶ ) ، نام کوروش بزرگ در آغاز «آگراداتس» بود و «کوروش» نامی است که او پس از پادشاهی و با الهام از نام رود «کُر» در جنوب پاسارگاد بر خود نهاد. در واقع کوروش نامی مادی است به معنای پسر بهشتی یا پسر نجیب ( کوره=پسر، اشا=نجیب ) که بصراحت بازبان کردی همخوانی دارد و با توجه به ماد بودن مادر کوروش ( ماندانا ) نامی مادی برایش انتخاب شد. نام کوروش در زبان های گوناگون باستانی به گونه های مختلف نگاشته شده است: • پارسی باستان: Kūruš • در کتیبه های عیلامی: Ku - rash • درکتیبه های بابلی: Ku - ra - ash • در زبان یونانی باستان: Κῦρος آمده است. • در زبان عبری: کورِوش Koresh • در زبان لاتین: سیروس Cyrus ( که به انگلیسی میشود «سایروس» خوانده می شود. )