یهود شناسی:
«۷۸» وَ مِنْهُمْ أُمِّيُّونَ لاٰ يَعْلَمُونَ اَلْكِتٰابَ إِلاّٰ أَمٰانِيَّ وَ إِنْ هُمْ إِلاّٰ يَظُنُّونَ
و بعضى از آنان (يهوديان)، افراد درس ناخواندهاى هستند كه كتاب خدا را جز خيالات و آرزوهاى خود نمىدانند، آنها تنها پايبند گمان خويشند.
نكتهها:
برخلاف گروه پيشين، كه دانشمند بوده و به اوصاف و نشانههاى پيامبر اسلام در تورات آشنايى داشتند، ولى كتمان حقيقت مىكردند، مردم عوام كه از محتواى كتاب آسمانى خبرى نداشتند، با آرزو و خيال زندگى مىكردند. آنها فكر مىكردند كه يهود، نژاد برتر و فرزندان و محبوبان خدا هستند و به جهنّم نمىروند و اگر مجازاتى هم براى آنان باشد، چند روزى بيشتر نيست.
پيامها:
۱ بايد جامعهى خود را شناخت و با افكار و عقائد حاكم بر مردم زمان خود، آشنا بود. «وَ مِنْهُمْ أُمِّيُّونَ» یعنی باید بدانیم افراد امی چگونه فکر میکنند وچگونه در جامعه تاثیر گذاری میکنند.
۲ با وجود كتاب و معلّم، امّى بودن و بىسواد بودن، نقص است و بايد براى دستيابى به كتاب حقّ، همه تلاش كنند تا مورد انتقاد قرار نگيرند. «وَ مِنْهُمْ أُمِّيُّونَ لاٰ يَعْلَمُونَ اَلْكِتٰابَ» باید کتاب خدا را آموخت و نباید از آن بی اطلاع بود.
۳ بىسوادى و ناآگاهى، زمينهى رشد خيالات و آرزوهاى نابجاست. «وَ مِنْهُمْ أُمِّيُّونَ... أَمٰانِيَّ»
۴ توقّعات و انتظارات، بايد بر مبناى علم باشد نه خيال. «إِلاّٰ يَظُنُّونَ»
۵ در عقايد، پيروى از گمان و خيال ممنوع است. «إِنْ هُمْ إِلاّٰ يَظُنُّونَ»