فسیر آیه
تفسیر نور
اثنی عشری
روان جاوید
اطیب البیان
برگزیده تفسیر نمونه
سایر تفاسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ مِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُ إِلَيْكَ حَتَّى إِذا خَرَجُوا مِنْ عِنْدِكَ قالُوا لِلَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ ما ذا قالَ آنِفاً أُولئِكَ الَّذِينَ طَبَعَ اللَّهُ عَلى قُلُوبِهِمْ وَ اتَّبَعُوا أَهْواءَهُمْ «16»
و گروهى از آنان، كسانى هستند كه (در ظاهر) به تو گوش مى‌سپارند، امّا همين كه از نزد تو بيرون روند، به صاحبان علم و دانش گويند: او هم اكنون چه گفت؟ آنان كسانى هستند كه خداوند بر دلهايشان مُهر نهاده و از هواى نفسشان پيروى كرده‌اند.
نکته ها
پس از بيان وضعيّت مؤمنان و كافران، اين آيه به شيوه برخورد منافقان با گفتار پيامبر كه برگرفته از وحى آسمان بود اشاره كرده و خطاب به پيامبر مى‌فرمايد: كافرانى كه در ظاهر مسلمان هستند، در مجالس تو شركت مى‌كنند و به قرآن گوش مى‌دهند، امّا چون به حقانيّت تو و كتاب تو ايمان ندارند، قادر به درك و پذيرش آن نيستند و لذا هرگاه به پيروانت كه نسبت به سخنان تو علم دارند مى‌رسند، با تحقير و تمسخر مى‌گويند: اين چه سخنانى است كه اين مرد مى‌گويد؟!
امّا اى پيامبر! گمان نكنى كه سخنان تو قابل درك نيست، بلكه روحيه عناد و لجاجت آنها باعث گرديده كه خداوند بر دل آنها مُهر نهد و آنان قدرت درك حقيقت را نداشته باشند و فقط تابع هوا و هوس‌هاى خويش باشند.
اين كه جمله‌ى «وَ اتَّبَعُوا أَهْواءَهُمْ» پس از عبارتِ «طَبَعَ اللَّهُ عَلى قُلُوبِهِمْ» آمده است مى‌توان استفاده كرد كه اگر انسان فهم، بينش و عقل خود را رها كند، تحت فرمان هوا و هوس و شهوت قرار مى‌گيرد. «1»
«1». تفسير هدايت.
جلد 9 - صفحه 79
پیام ها
1- حضور هر قشرى از مردم حتّى كافران و منافقان، نزد پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله آزاد بود. «مِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُ إِلَيْكَ»
2- شناخت و افشاى حركات مرموز مخالفان، براى مردم لازم است. وَ مِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُ إِلَيْكَ ...
3- منافقان در فكر تشكيك و تفرقه در ميان خواصّ اهل حقّ هستند. يَسْتَمِعُ ...
قالُوا لِلَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ
4- سؤال، اگر بر اساس تخريب و تضعيف و سست كردن ايمان و يا تحقير و استهزا باشد، قابل توبيخ است. «ما ذا قالَ آنِفاً»
5- وحى الهى و سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله، علمى و عالم‌پرور بود. «أُوتُوا الْعِلْمَ»
6- تشكيك در ميان مسلمانان، نوعى تهاجم فرهنگى است. «ما ذا قالَ آنِفاً»
7- انسان، با انگيزه و عمل فاسد و هواپرستى، زمينه مهر شدن دل خود را فراهم مى‌كند و قابليّت فهم وحى و معارف الهى را از دست مى‌دهد. «أُولئِكَ الَّذِينَ طَبَعَ اللَّهُ»
8- به انبوه حاضران و مستمعين مغرور نشويم كه چه بسا پذيراى حق نيستند.
وَ مِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُ إِلَيْكَ ... طَبَعَ اللَّهُ عَلى قُلُوبِهِمْ
9- مسخره نمودن وحى و قرآن، موجب كدورت قلب شده و انسان را از درك حقايق باز مى‌دارد. ما ذا قالَ آنِفاً ... طَبَعَ اللَّهُ عَلى قُلُوبِهِمْ
10- اگر بر دلى مهر خورد، سخنان رسول خدا نيز در او كارساز نخواهد بود.
«طَبَعَ اللَّهُ»
11- قلب و روح آدمى، فطرتاً حقّ‌پذير است. عواملى سبب بسته شدن و مهر خوردن بر آن مى‌شود. (كلمه «طَبَعَ»، معمولًا در مواردى بكار مى‌رود كه ابتدا
جلد 9 - صفحه 80
راه باز بوده و سپس بسته شده است)
12- كسى كه براى تضعيف پيامبر اقدام كند، در حقيقت با خدا طرف شده است.
يَسْتَمِعُ إِلَيْكَ ... ما ذا قالَ آنِفاً ... طَبَعَ اللَّهُ عَلى قُلُوبِهِمْ
13- هوس‌ها و خواهش‌هاى بى پايه بشر متعدّد است. «اتَّبَعُوا أَهْواءَهُمْ»
14- هواپرستى با خداپرستى سازگار نيست. «طَبَعَ اللَّهُ عَلى قُلُوبِهِمْ وَ اتَّبَعُوا أَهْواءَهُمْ»
https://eitaa.com/joinchat/1377370168Ce0a9b20c53