یا غیاث المستغیثین
📝 نکات سخنرانی سلوک کاربردی، قسمت بیست‌وششم
#حجت_الاسلام_انجوی_نژاد
📆 شب شهادت امام جعفر صادق (ع)، ۱۴۰۲/۰۲/۲۵
💢 ادامه چهار پایه سلوک و تقرب به خدا:
سلوک و تقرب به خدا امکان ندارد مگر اینکه چهار پایه داشته باشد.
1⃣ #محاسبه
2⃣ #مراقبه
3⃣ #معاتبه
4⃣ #معاقبه
در جلسات قبل به‌تفصیل به محاسبه و مراقبه پرداخته شد.
📚 معاتبه و معاقبه را با توجه به مناجات تائبین بحث می‌کنیم، چون موضوع مناجات تائبین دقیقاً محاسبه، مراقبه، معاتبه و معاقبه است.
3⃣ #معاقبه
«إلهِي أَلْبَسَتْنِي الْخَطايا ثَوْبَ مَذَلَّتِي»
خیلی از ما وقتی گناهی را ترک می‌کنیم، اعتقاد داریم که یک چیز خوبی را برای دریافت خوب‌تری ترک می‌کنیم؛ در‌حالی‌که اگر نگاهمان این باشد، دوباره بعد از مدتی به آن گناه برمی‌گردیم.
«وَجَلَّلَنِي التَّباعُدُ مِنْكَ لِباسَ مَسْكَنَتِي»
❌ این خطا من را از یک رشد لذت‌بخش محروم کرده است که به‌قول رسول خدا (ص) خیلی اوقات اصلا قابل جبران نیست. در جای دیگری می‌فرمایند که توبه گناه را از بین می‌برد؛ اما اثر گناه که از رشد تو جلوگیری کرده است تا آخر می‌ماند.
⚠️ وقتی به یک گناه نه می‌گویی، یک فرصت رشد است که فرصتش همین یک بار است. اگر نه نگویی، این فرصت از دست رفته است.
🤔 در مراقبه ما باید به این نقطه برسیم که آن گناه به ما لطمه زده است؛ اگر به این نقطه نرسیم، یک توبه ساده است که این توبه ساده تا مدتی جواب می‌دهد.
❗️ خیلی از کسانی که یک کار خوب مثل هیئت‌رفتن، نماز‌خواندن و ... را ترک کردند، اعتقادشان این است که آن مدت که در حال انجام آن موضوع بودند را ضرر کرده‌اند؛ یعنی دقیقاً به نقطه برعکس مناجات تائبین رسیده‌اند.
🤑 وقتی که دنیاپرستی، شهوت و گناه برای انسان سود است، او دیگر نمی‌تواند معاقبه و توبه کند چون فکر می‌کند آن‌ها سود است.
«وَأَماتَ قَلْبِي عَظِيمُ جِنايَتِي»
💔 نکته بعدی این است که وقتی هر گناهی اتفاق می‌افتد مقداری از سلول‌های معنوی قلب می‌سوزد و به مرگ قلبی می‌رسد که در قرآن کریم آخر این مسیر را «صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ» معرفی می‌کند؛ یعنی تمام دریافت‌های انسان کور می‌شود.
هر گناه، یک درجه قلب تو را می‌میراند و این قلب وقتی می‌میرد، شما نمی‌توانید آن را برگردانید.
🔍 اگر خواستی مراقبه کنی که گناهان قبل تکرار نشود راجع‌به این فکر نکن که مراقبه کنم که بهتر شوم؛ بلکه به این فکر کن که آن ایام چقدر بد بوده است.
💡 پیامبر (ص) فرمودند توبه واقعی یعنی پشیمانی و ندامت. ندامت یعنی اگر دوباره فرصتی برای انجام گناه دست بدهد، من دیگر آن را تکرار نمی‌کنم چون فهمیدم بد است. نکته ظریف توبه اینجاست.
«فَأَحْيِه بِتَوْبَة مِنْكَ يا أَمَلِي وَبُغْيَتِي، وَيا سُؤْلِي وَمُنْيَتِي»
✴️ اگر توبه و مراقبت واقعی باشد، خداوند تبارک‌وتعالی به پاس این پشیمانی و به پاس اینکه من در حال جبران هستم، آرام‌آرام آن سلول‌های معنوی مرده را بر می‌گرداند. عدالت خداوند هم همین را می‌گوید.
♻️ در معاقبه می‌گوید فرد با خودش شرط کند که اگر من فلان کار را کردم، به تلافی و تقاصش باید فلان کار را انجام دهم.
🔰 اهالی ریاضات خیلی به خودشان سخت می‌گیرند و من هم نمی‌دانم که باید این را نهی کنیم یا نه چون خداوند حد معاقبه و معاتبه را در آیات و روایات خیلی مشخص نکرده و این موضوع را به خود شخص واگذار کرده است.
☑️ اقدامی که برای تلافی و جبران مشخص می‌کنید، باید چیزی باشد که بتوانید از عهده آن بربیایید؛ نه چیزی که نتوانید و خیلی سنگین باشد.
🌋 انسان‌ها اگر خیلی سالم باشند و همه چیزشان جور باشد، روزانه درد و ناراحتی نداشته باشند طغیان می‌کنند. در چند جای قرآن هم آمده و حتی گله کرده که وقتی به شما نعمت می‌دهیم، اصلاً فراموش می‌کنید که نعمت از سمت چه کسی بوده است و اولین شر که می‌رسد هوشیار می‌شوید و جزع فزع می‌کنید که خدایا کجایی.
❇️ معاقبه به‌معنای عقاب چند مدل است؛ یک قسمت روحی و یک قسمت جسمی است.
📖 امام‌صادق (ع)، پیامبر (ص) و قرآن هم به این موضوع اشاره می‌کنند که دردهای قیامت بر روح می‌خورد؛ نه بر جسم. یک تلاطم است.
✴️ معاتبه دو مدل است یک قسمتش این است که انسان برای خودش دردهای روحی در نظر بگیرد، یک قسمتش دردهای جسمی. دردهای جسمی فقط نماز، روزه و ... آن هم در حدی که لطمه نخورد اجازه داریم؛ اما در دردهای روحی این‌طوری نیست. در دردهای روحی ما نوعی عذاب قیامت را می‌کشیم.
«فَوَ عِزَّتِكَ ما أَجِدُ لِذُنُوبِي سِواكَ غافِراً، وَلا أَرى لِكَسْرِي غَيْرَكَ جابِراً»
💡 اگر این اتفاق بیفتد و انسان این مدل توبه کند که واقعاً پشیمان باشد و درصدد جبران گناه باشد، خداوند هم این‌گونه جبران می‌کند:
🔻 آن گناهان را می‌بخشد.
🔻 کمبودهای مادی و معنوی را جبران می‌کند.
🆔 @rahpouyancom