چند نکته در خصوص توافق تبادل زندانی
🔹همانطور که در اکثر رسانه‌ها گفته شده، روند توافق تبادل زندانی به این شکل است که ابتدا ۶ میلیارد دلار ایران از کره به حسابی در سوئیس واریز شده، تبدیل به یورو می‌شوند، ایران ۵ زندانی را از اوین خارج و به حصر خانگی می‌فرستد، ۶ میلیارد دلاری که تبدیل به یورو شده به بانکی در قطر واریز می‌شوند، زندانیان آمریکایی آزاد شده و سپس زندانیان ایرانی آزاد می‌شود. از سویی تهران کالاهای غیرتحریمی را با این ارزها می‌خرد. دقت کنید کالای غیرتحریمی نه فقط غذا و دارو. نقطه قوت توافق در واریز پول و سپس آزادی زندانیان است زیرا در تیر ماه ۱۴۰۰ توافق تبادل دقیقا پای پله‌های هواپیما با بهانه جدید آمریکا لغو شد.
🔹به نظر می‌رسد روند اجرایی نیز چنین بوده که ابتدا سلطان عمان در تماس تلفنی با آقای رئیسی آخرین پیشنهادات را ارائه کرده، دکتر باقری با سفر به عمان موافقت کشور را اعلام کرده و آقای امیرعبداللهیان نیز با سخن از اجرای تبادل بدون پیش‌شرط توپ را در زمین آمریکا انداخته است.
🔺مزایای این توافق چیست؟
1⃣ قبلا نیز گفتیم که دولت برای پرداخت واردات کالاهای اساسی مشکلاتی مالی دارد که آزادسازی منابع برای واردات کالاهای اساسی بخشی زیادی از این مشکل را در مقطع فعلی حل می‌کند. طبعاً با آزادسازی این پول‌ها، ارزهایی که از مسیر دور زدن تحریم و ... به صورت تهاتر یا کش به دست می‌آید صرف امور دیگر می‌شود.
2⃣ یکی از مشکلاتی که کارشناسان همواره به آن انتقاد دارند، تکیه بیش از حد کشور بر امارات و درهم آن به عنوان پایه واردات کالاهای اساسی به کشور است. انتقال بخشی از بار به قطر و عمان این وابستگی را در کوتاه مدت کاهش می‌دهد. هر چند استفاده از یورو، وابستگی به نظام دلاری را تداوم می‌بخشد.
3⃣ نفس آزادی زندانیان ایرانی نیز امری مثبت است. این البته برای زندانیان ما در سایر کشورها نیز صادق است امری که بسیاری به آن توجه نمی‌کنند. بر خلاف خانواد‌های زندانیان آمریکایی که هر روز در حال مصاحبه با یک رسانه و در بوق و کرنا کردن برای فشار به دولت هستند ما شاهد صبوری خانواده‌های زندانیان ایرانی هستیم به طوری که بسیاری حتی نام آنها را نمی‌دانند. خود زندانیان آمریکایی هم برای ما هزینه‌‌زا هستند. سال گذشته پس از حوادث ۲۳ مهر زندان اوین، سلطان هیثم با تهران تماس گرفته و می‌گوید: ۴ زندانی آمریکایی در اوین با ارزش هر کدام ۱ میلیارد دلار در اوین هستند؛ آیا به آنها توجهی دارید؟" همچنین برخی سران که به تهران سفر می‌کردند از سوی آمریکایی‌ها مامور می‌شدند تا با زندانیان دیدار کنند مانند الکاظمی. ضمنا این پرونده آزادی زندانیان و ۷ میلیارد کره نزدیک به ۵ سال بخش عمده‌ای از توان دستگاه دیپلماسی، حقوقی، اقتصادی و رسانه‌ای ما را درگیر خود کرده بود.
4⃣ اما نکته‌ای که وجود دارد بی‌اعتبار شدن آمریکا نزد متحدینش در منطقه است. آمریکا در حالی که مقاماتش هر روز به یک کشور سفر می‌کنند و به مسئولین آن کشور فشار می‌آورند که با ما همکاری نکنند یا ایران را ناامن کنند و ... حال خود با ایران توافق کرده است و طبعا این سوال در ذهن سیاستمداران سایر کشورها پدید می‌آید که وقتی خود واشینگتن با تهران می‌بندد چرا ما نباید این کار را کنیم؟
5⃣ رویکرد اصلی آمریکا به مسئله تبادل این بود که این توافق در قالب احیای برجام دنبال شود. دلیل آن بود که بخشی از امتیازها را در آن قالب فروخته و ستانده را از داده در توافق بیشتر کند. مقاومت ایران این استراتژی بایدن را خنثی کرد.
6⃣حفظ محرمانگی توافقات تا شروع فرایند اجرایی از دیگر نقاط قوت بود بر خلاف دفعات قبل که چند روز مانده به توافق، جزئیات آن درز می‌کرد.