📌مزایا و ویژگی های قنداق (قماط)
قنداق کردن نوزادان تا 40 – 50 روزگی به روشی که در قدیم این کار را می¬کردند، توصیه می‌گردد؛ چرا که با توجه به این که نوزادان دارای اندام و مفاصل بسیار ظریف هستند، قندان، نوزادان را از ضربات احتماًلی حفظ می‌کند و در هنگام بغل گرفتن و حمل نیز او را محافظت می‌کند، دمای بدن نوزاد را ثابت نگه می¬دارد و به رشد طبیعی اعضاء و اندام کودک کمک می‌کند.
🔷قنداق کردن یا قماط کودک مزایای فراوانی دارد که امروزه جامعة ما به خاطر ورود اندیشه های جامعة غرب این طرز فکر تحمیلی را به اشتباه پذیرفته و این نظریه را القاء می‌کند که قنداق کردن غلط است. قنداق قولنج ها و گرفتگی های روده را برطرف می نماید و برای آرام کردن کودک پر سر و صدا مفید است. از آنجایی که جنین همیشه در فضایی بسته بوده است و خود را در حالت خلأ حس نکرده، پس قنداق این حس امنیت و آرامش را به او می‌دهد. کلیة نظریات در مورد قنداق نکردن اطفال مردود است. این عمل سابق بر این در همه جا متداول بوده است. در خلاصةالحکمه آمده است:« و بدان که از برای محافظت طفل از حرّ و برد و سایر واردات خارجّیه و راستی و درستی هیأت و شکل اعضاء طفل، بهتر از تقمیط ــ یعنی در قنداق بستن ــ طفل نیست و تا سه چهار ماه تا اعضاء آن مستحکم گردد و نیز با تقمیط، در برداشتن و جنبانیدن طفل و شیر خورانیدن آسان است و آسیبی به طفل نمی رسد.
🔷ولیکن باید که هنگام پیچیدن در قنداق، اعضاء او را و دست و پای او را به نرمی و ملایمت بمالند و راست به هیأت طبیعی نمود در قنداق پیچند و صورت و پیشانی او را باز گذارند و ریسمانی که بر آن می-پیچند باید که اندک پهن و عریض باشد و بسیار تنگ نپیچند که مطلق در آن حرکت نتواند نمود و اذیّت یابد و بر شکم اناث نسبت به ذکور اندک ملایم¬تر پیچندو بدان که برای محافظت نوزاد از سرما و گرما و سایر موارد خارجی و نیز برای درست وصاف قرار گرفتن شکل اعضای نوزاد بهتر از قنداق کردن (تقمیط) وجود ندارد سه تا چهار ماه نوزاد را قنداق کنند تا اعضای بدن او محکم شود. با استفاده از قنداق حرکت دادن نوزاد هم ساده تر است و آسیب به نوزاد نمی رسد.
🔷اما باید موقع پیچیدن نوزاد در قنداق اعضای بدن و دست و پای او را به آرامی بمالند و به شکل صاف و طبیعی قرار دهند و در قنداق بپیچند و صورت و پیشانی او را باز بگذارند و ریسمانی که دو را و می پیچند باید پهن باشد و خیلی تنگ او را نپیچند که نتواند در آن حرکت کند و اذیت شود و بر شکم دختران نسبت به پسران ملایم تر بپیچانند.
🔷معنی کلام کتاب خلاصةالحکمه آن است که باید هنگام قنداق اعضای بدن کودک را راست و صاف و نیز با آرامی و نرمی بمالند و وقتی به حالت طبیعی بود قنداق را بپیچند و صورت و پیشانی را باز بگذارند و با بندی آن را بپیچند که کمی پهن باشد و تنگ هم نپیچند که اصلا نتواند حرکتی کند و اذیت شود و متوجه باشند که شکم دختران را از اولاد پسر ملایم تر ببندند.
🔷در ادامه در کتاب آمده است:« و باید که در روزی دو مرتبه و شبی یک مرتبه باز نمایند و بدن او را خوب دیده که آسیبی و جوششی به هم نرسانیده و اندک هوایی نیز به آن رسد و باز به دستور، بدن او را مالیده و پاهای آن را راست متّصل به هم کشیده و دستهای او را به پهلوی او دراز کشیده و در قنداق بندند.
🔷پیش از افتادن ناف احتیاط نمایند که آسیبی به ناف او نرسد؛ بلکه هر مرتبه ناف او را چرب نمایند و یا خرقۀ او را چرب نموده به روغن بر آن اندازند. و اگر زردچوبه نرم سوده بر آن پاشند نیز خوب است. چون قنداق از بول تر گردد زود بگشایند و عوض نمایند و هم چنین هر گاه غایط(مدفوع) نماید، تا رطوبت و سوزانندگی بول و غایط اذیتی به او نرساند.
🔷و سر او را به پارچه نیکو بندند و محافظت نمایند که سردی به آن نرسد؛ تا آن که نزله و زکامی او را حادث نگردد. » معنی کلام در خلاصةالحکمه این است که باید روزی دو مرتبه و شبی یک مرتبه او را باز کنند و بدن او را ببینند تا آسیب و جوشی در آن نباشد و کمی هوا بخورد و باز بدن او به ملایمت در جهت صحیح ماساژ دهند و پاهای او را متصل به هم و صاف کنند و دست های او را به پهلوهایش بفشارند و در قنداق ببندند و قبل از اینکه ناف بیافتد احتیاط کنند که آسیبی به ناف کودک نرسد بلکه هر بار ناف او را چرب کنند و به وسیله این روغن، ناف به آرامی می افتد و اگر زردچوبه نرم آسیاب شده بر روی آن بریزند خوب است.
🔷چون قنداق به وسیله ادرار کودک خیس می شود آن را زود بگشایند و عوض کنند و همچنین هر گاه که مدفوع کرد عوض کنند تا رطوبت و سوزانندگی مدفوع به او آسیب نزند و سر او را با پارچه ای به خوبی ببندند و محافظت کنند که سردی به سر کودک نرسد و سرماخوردگی، زکام و نزله به او نرسد.
🔷 در فصل هفتم کتاب طب در دوره صفويه، با عنوان تغذيه، پرورش و طب كودكان آمده است: «طرز قنداق كردن كودك براى اولين بار نيز به نوبه خود نهايت اهميت را