برداشت‌ سطحی سروش محلاتی از آیه ۷۸ سوره مبارکه حج و نقدِ آن نقدِ پنجم #اختصاصی @rozaneebefarda 🔻🔻🔻 🔹یکی از مستمسک‌های محلاتی در مصادره بیانات ناصحانه آیت‌الله‌العظمی‌صافی و سوق دادن آن به سمت تئوری‌بافی برای پذیرش ولایت کفار و سازش با استکبار، آیه مبارکه ۷۸ سوره حج بود. او با تمسک به این آیه تلاش کرده در باب تفسیر قرآن طرحی نو دراندازد! اما افسوس که نوگرایی تفسیری محلاتی با هیچ منطقی قابل دفاع نیست. 🔹 استدلال به آیه 78 سوره حج «وَجَاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ هُوَ اجْتَبَاكُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ» «و در راه خدا چنان كه شایسته جهاد است، جهاد كنید؛ او شما را برگزید و بر شما در دین هیچ مشقتی قرار نداد.» محلاتی گفته است: "این‌که خدا می‌گوید در دین، حرج قرار ندادیم شامل ابعاد مختلف زندگی می شود در اینجا «وَمَا جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ» در ذیل حکم جهاد آمده است. آیه از اینجا شروع می شود جاهدوا فی الله حق جهاده؛ حق جهاد را به جا بیاورید. بعد می گوید در دین حرج نیست. یعنی حتی در ذیل دستور به مبارزه باز خدا فرموده اینها را هم باید ملاحظه کنید. لذا توجه ما باید معطوف شود که شریعت، حرج را در میدان مسئولیتهای اجتماعی و سیاسی هم وارد کرده است. لذا در این عرصه ها هم باید به حرج توجه داشت و عوارض تصمیمات را بررسی کرد. پس ما یک قلمرویی خارج از این قاعده لاحرج نداریم. نمی شود گفت حمایت از مظلوم خارج از این قاعده است. اینها جزء دین است و در دین حرج نیست و ضمنا خود اینها تبصره خورده است." 🔸 محلاتی در آیه ۲۸ سوره آل عمران تصریح کرده بود پذیرش سلطه و ولایت کفار بر مردم مسلمان ایران، شرعا جایز است چون میترسیم مضیقه اقتصادی بیشتری دامن مردم ایران را بگیرد. محلاتی در مورد آیه ۷۸ سوره حج نیز با توسعه قاعده نفی حرج به همه احکام الهی از جمله حرمت پذیرش ولایت کفار، تفسیری منحصر به فرد ارائه داده است. اشکالات علمی به تفسیر سست و سطحیِ سروش محلاتی از آیه شریفه 🔹 الف) قاعده لاحرج شامل همه احکام نیست عدم عمومیت قاعده لا حرج نسبت به همه احکام، در کتب بزرگان فقه، مفروض و تبیین شده است، خصوصا نسبت به حکم وجوب جهاد. آیا اگر زنا و ربا و جهاد و فرار نکردن از میدان جنگ و باقی تکالیف، حرجی باشند، حرمتشان رفع میشود؟ اصولا دایره حرج و مشقت تا کجاست؟ هیچ تکلیفی خالی از زحمت نیست، آیا مقصود از نفی حرج، برداشتن همه محدودیت هاست؟ در بین علمای شیعه هیچ شکی وجود ندارد که این قاعده شامل همه احکام‌الهی نیست و مثلا وقتی فرار نکردن از میدان جنگ، حرجی و سخت بود، نمیتوان فتوا به برداشته شدن حرمت آن داد. 🔸 مثلا شیخ انصاری در فرائد الاصول در جلد دوم، ص ۴۶۵، تعمیم قاعده لاضرر نسبت به همه احکام الهی را مخالف مقام امتنان و اصل شکل گیری این قاعده میداند و در ص۴۶۲، قاعده نفی حرج را نیز همسان قاعده نفی ضرر و در مقام امتنان الهی برمیشمارد. یعنی مسلما قاعده لاحرج شامل بسیاری از احکام نیست و شمولش با لسان امتنانی آن سازگار نیست. محدودیتهای که عقلائی هستند و برداشتن همه آنها مفاسد گسترده ای دارد و به بشر آسیب جدی میزند، چگونه میتواند نعمتی در حق انسان باشد تا خداوند آن را به عنوان یک لطف، در این آیات بیان کند؟ توضیح بیشتر در این خصوص: https://eitaa.com/rozaneebefarda/10059 @rozaneebefarda