جایگاه #آیت‌الله_مصباح در اندیشۀ اسلامی معاصر دکتر محمد فنایی اشکوری @rozaneebefarda 🔻🔻🔻 🔹بی شک آیت الله مصباح بر قلۀ فلسفۀ اسلامی معاصر قرار دارد. دربارۀ سیره و سیر فلسفی استاد مصباح در جایی دیگر سخن گفته ام. آنچه لازم است یادآوری شود این است که منظومۀ فکری و معرفتی استاد مصباح در فلسفۀ او خلاصه نمی شود. 🔹آیت الله مصباح از برجسته ترین اسلام شناسان معاصر است. رکن اصلی نظام معرفتی آیت الله مصباح را اندیشۀ دینی او تشکیل می دهد. او در طول عمر بابرکتش فعالیت های علمی و آموزشی عمیق و گسترده ای در حوزۀ معارف اسلامی از عقاید و اخلاق تا معنویت و اجتماعیات اسلامی داشته است. 🔹وی در این بخش نیز همچون فلسفه اهل تفکر، نقد، خلاقیت، نوآوری و نظریه پردازی بوده است. در این حوزه نیز او در تألیف، تدریس و ترویج معارف و تربیت جمع پر¬شماری از دانش پژوهان در رشته های مختلف معارف اسلامی توفیقات درخشان داشته است. تفسیر موضوعی قرآن و شرح بسیاری از احادیث و ادعیه و تدوین نظام مند عقاید و آموزه های اسلامی بخشی از مجاهدت های آن استاد فرزانه در این حوزه بوده است که جادارد به تفصیل در باب آن سخن گفته شود. 🔹یکی از ویژگی های برجستۀ آیت الله مصباح، که در فلسفه و اندیشۀ دینی و فعالیت های علمی و آموزشی او برجسته است، این است که او علاوه بر رسوخ در علوم اسلامی، عالِم به زمان است، به این معنا که با دانش، فرهنگ، نیازها و چالش های روزگارش آشناست. بر این اساس است که او می تواند به پرسش های نو پاسخ دهد. این ویژگی است که نظام فکری او را هماهنگ با مقتضیات زمانه و پاسخگو به نیاز انسان مسلمان معاصر می سازد و او را قادر می سازد که منظومۀ معرفتی مناسب با زمان را طراحی کند. پیش از ایشان علامۀ طباطبائی، شهید مرتضی مطهری و شهید سیدمحمد باقر صدر چنین مسیری را طی کردند. 🔹البته روشن است که عالِم به زمان بودن امری نسبی است و دسترسی به علوم و اندیشه های جدید در حوزه های علمیه گذشته چندان آسان نبوده است. می توان گفت که این چهار متفکر و اسلام شناس ستون های اصلی اندیشۀ شیعی معاصر به شمار می روند. پایبندی به عقلانیت، رسوخ در سنت، زمان آگاهی، و اندیشۀ نظام¬مند و ناظر به حیات انسان مسلمان امروز، ارکان اصلی منظومۀ فکری این چهار متفکر را تشکیل می دهد. افقهایی را که آن سه استاد گشودند و نهالی که آنها غرس و آبیاری کردند به دست استاد مصباح در مسیر شکوفایی و بالندگی قرار گرفت و امید می رود که با همت شاگردان و رهروان این بزرگان به ثمره و نتیجۀ نهایی که ظهور تمدن اسلامی متعالی است منتهی شود. 🔹اینان عالمان نواندیشی هستند که با اعتقاد و التزام به منابع اصیل اسلامی، یعنی کتاب و سنت، و بدون تأثر از مدرنیته اما با آگاهی از فرهنگ عصر و توجه به مقتضیات زمان کوشیده اند منظومۀ معرفت دینی خود را بازسازی و عرضه کنند. این جریان متفاوت با جریان علمای سنتی است که با فرهنگ زمانه بیگانه است و به مقتضیات زمان توجهی ندارد و همچنین متفاوت است با جریان روشنفکران مسلمانی که با تأثر از مدرنیته و بدون التزام کامل به سنت می کوشند قرائتی از اسلام را ارائه دهند که مهمترین دغدغه اش سازگاری با مدرنیسم است. 🔹غایت این اندیشه ورزی ظهور تمدن اسلامی است، تمدنی که پرچم آن را امام خمینی بدست گرفت و امروز در دستان آیت الله خامنه ای است. این دو بزرگ ضمن برخورداری از چنان منظومۀ فکری و معرفتی، از موهبت شخصیتی بی بدیلی برخوردارند که می توانند اندیشۀ اسلامی را از ساحت نظر به صحنۀ عینی اجتماع آورده، گام های بلندی در نیل به ارزش ها و آرمان های اسلامی بردارند. @rozaneebefarda