آخرین آیه این سوره محتواى بسیار جامعى دارد که تمام بحث هایى که در این سوره گذشت به طور فشرده در آن جمع است. مى فرماید: در سرگذشت آنها ]= یوسف، برادرانش، انبیاى گذشته، و اقوام مؤمن و بى ایمان[ درس عبرتى براى صاحبان اندیشه است (لَقَدْ کَانَ فِى قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لاُِوْلِى الاَْلْبَابِ). آیینه اى است که مى‌توان عوامل پیروزى و شکست، کامیابى و ناکامى، خوشبختى و بدبختى، سربلندى و ذلّت و خلاصه آنچه در زندگى انسان ارزش دارد و آنچه بى ارزش است، در آن دید. آیینه اى که عصاره تمام تجربیّات اقوام پیشین و رهبران بزرگ در آن به چشم مى خورد و مشاهده آن، عمر کوتاه مدّت هر انسان را به اندازه عمر تمام بشر طولانى مى کند. ولى فقط اولواالألباب و صاحبان اندیشه توانایى مشاهده آن نقوش عبرت آموز را بر صفحه این آیینه شگفت انگیز دارند و به دنبال آن اضافه مى کند: اینها (آنچه گفته شد،) داستان دروغین نیست (مَا کَانَ حَدِیثًا یُفْتَرَى). این آیات که بر تو نازل شده و پرده از روى تاریخ صحیح گذشتگان برداشته، ساختگى نیست، بلکه (وحى بزرگ آسمانى است و) هماهنگ است با آنچه پیش روى او (از کتاب هاى آسمانى پیشین) قرار دارد (وَ لَـکِنْ تَصْدِیقَ الَّذِى بَیْنَ یَدَیْهِ). به علاوه هر آنچه انسان به آن نیاز دارد و در سعادت و تکامل او دخیل است، در این آیات آمده است (وَ تَفْصِیلَ کُلِّ شَىْء). و (به همین دلیل) هدایت و رحمتى است براى گروهى که ایمان مى آورند (وَ هُدًى وَ رَحْمَةً لِقَوْم یُؤْمِنُونَ). 🌼🌼🌼 آیه فوق گویى مى خواهد به این نکته مهم اشاره کند که داستان هاى ساختگى زیبا و دل انگیز بسیار است و همیشه در میان همه اقوام، افسانه هاى خیالى جالب فراوان بوده است، مبادا کسى تصوّر کند سرگذشت یوسف یا سرگذشت پیامبران دیگر که در قرآن آمده از این قبیل است. مهم این است که این سرگذشت هاى عبرت انگیز و تکان دهنده همه عین واقعیّت است، کمترین انحراف از واقعیّت و عینیّت خارجى در آن وجود ندارد، به همین دلیل تأثیر آن فوق العاده زیاد است. ذیل آیه ۱۱۱ @Roznegaar