🔻تمثلات جنیان
🔹️در این که جن می‌تواند به شکل‌های مختلف اعم از انسان و حیوان در آید، آیات و روایاتی وجود دارد؛ از جمله تشکّل شیطان به صورت سراقة ابن مالک در جنگ بدر و تشویق کفار به جنگ و تشکل شیطان به صورت شیخ نجدی در جریان دارالندوه.(مجلسی، همان،60: 159) همچنین جریان حضرت سلیمان7که عفریتی از جن گفت: (أَنَا آتِیکَ بِهِ قَبْلَ أَنْ تَقُومَ مِنْ مَقامِکَ)(نمل:39) و کار کردن جن برای ایشان (سبا:12) شواهد مجسم شدن جن به شکل انسان است. در روایتی آمده است در زمان امام باقر7 شخصی به نام سعد اسکاف، جنیان را به صورت مردانی زاهد، و در زمان امام صادق7 ابن جبل آن‌ها را به صورت سودانیان دیده بود.(کلینی، 1388،2: 242) در روایت دیگری آمده است شخصی اعمال حجش را اشتباه انجام داد و جنّی که به صورت انسان در آمده بود مسأله را به او فهماند، سپس امام صادق7 فرمود: او فردی از جن بود که قصد ارشاد تو را داشت.(حرعاملی، همان،25: 216) با این حال اقوال عالمان اسلامی در اینباره مختلف است. به گفته علامه مجلسی بین امامیه بلکه بین مسلمین خلافی نیست که گاهی خداوند به جهت مصالحی جن‌ها را به اشکال مختلف و صورت‌های گوناگون در می‌آورد، چنان که سید مرتضی به آن قائل است، و یا بگوئیم که خداوند آن‌ها را توانایی داده که به اشکال مختلف درآیند، چنان که این مطلب از اخبار بدست می‌آید.(مجلسی، همان،14: 125) برخی گفتهاند مذهب متکلمان آن است که جن‌ها قادرند به شکل‌های مختلف درآیند و لذا گاهی به صورت‌ها و شکل‌های مختلف دیده می‌شوند.(سبزواری، 1351: 375) ابن سینا نیز می‌گوید: «جن حیوانی است هوائی که به شکل‌های گوناگون ظاهر می‌شود.»(ابنسینا، 1936: 235) علمای اهل سنت نیز معتقدند جن به صورت انسان و انواع حیوانات از قبیل شتر، الاغ، گاو، سگ و غیره مجسم می‌شود. ابن تیمیه سگ سیاه را شیطان سگ‌ها می‌داند و معتقد است که جن زیاد به صورت سگ سیاه در می‌آید.(ابنتیمیه، 1381،11: 309) در منابع روایی آنان نیز آمده که جن‌ها به صورت سگ سیاه و مار ظاهر می‌شوند.(مسلم، 1375،1: 365).
علامۀ طباطبایی تشکّل جن‌ها را نمی پذیرد و می‌گوید: «آن چه بر سر زبان‌ها افتاده است که جن جسمی لطیف است و به هر شکلی حتی شکل سگ و خوک در می‌آید مطلبی است که هیچ دلیل عقلی و نقلی معتبر بر آن نیست. و اینکه برخی ادعای اجماع بر این مطلب کردهاند علاوه بر این که چنین اجماعی وجود ندارد، هیچ دلیلی بر حجیت آن در امثال اینگونه مسایل اعتقادی نیست.»(طباطبائی، همان،17: 13).
#سیداحمدرضوی
@s_a_razavi