بسم الله الرحمن الرحیم اللّهم صلّ علی علی بن موسی الرضا المرتضی الإمام التقی النقی و حجّتك علی من فوق الأرض و من تحت الثّری الصّدیق الشهید صلوة تامّة متواترة. سخن به ذكر تو آراستن مراد این است كه پیش اهل هنـر، منصبی بود ما را و گر نه منقبت آفتاب معلوم است چه حاجتست به مشّاطه روی زیبا را مگر می‌توان درباره شخصیّت عظیم و فضایل بی منتهای عالم آل محمد صلی الله علیه و آله، سخن گفت؟ درست مثل اینكه همه ابنای بشر در كنار اقیانوسی بیكران ایستاده و مقداری اندك از آب در كف گرفته و بخواهند آن را به رخ اقیانوس بكشند. چه خیال باطلی! آیا همه دانشمندان و بزرگان كه علم و دانش آنها محدود و اندك است، درباره حضرت علی بن موسی الرضا علیه الصلوة و السلام می‌توانند مطلبی بگویند؟ البتّه دانشمندان، نویسندگان، ادبای عالم و شعرای جهان و مادحین بزرگی كه با زبان‌های گوناگون هر كدام توانسته‌اند ذرّه‌ای اندك از مكنونات قلبی خود را به آستان ملك پاسبان آن حضرت تقدیم نموده و عرض ادب نمایند، همه و همه زبان حالشان این است كه: أهدت سلیمانَ یوم النَّحل نملتة رِجلَ الجراد الّتی قَد كَانَ فی فیها ترنّمت بفصیح القول و اعتذرت إنّ الهــدایا عَلی مِقـدارِ مُهدیها ▫️بلی! باید در مقابل فضایل بی نهایت حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا علیه آلاف التحیة و الثناء، جبهه خضوع بر زمین سایید و اعتراف به عجز در برابر وصف مكارم اخلاقی آن حضرت نمود و البته از باب: «آب دریا را اگر نتوان كشید * هم به قدر تشنگی باید چشید» چند جمله ای را تقدیم می نمایم: برای جامعه اسلامی و همه جوامع انسانی، هیچ چیزی مانند آشنایی با سیره و مكتب اهل البیت علیهم السلام نمی تواند آموزنده‌تر و سازنده‌تر ‌باشد و باید آن را باید به عنوان یك علم بزرگ جهانی، بلكه بالاتر معرفی نمود كه مسلمانان و جامعه بشریت نیازمند شناخت بیشتر این سیره جامع الجوانب و عمیق المعانی و پژوهش و درس و بحث و كاوش در آن می‌باشند، كه مفیدتر از آن برای این‌كه سرمشق سبك زندگی و راهنمای سیر به سوی تعالی و آگاهی و منش‌های نیكو و رفتار و كردار پاك و اندیشه‌های تابناك باشد وجود ندارد، ‌و همه شئون حیات مادّی و معنوی و روحی و جسمانی بشر را فراگرفته است. ▫️معرفت این سیره، علم است و نه یك علم كه علوم بسیار، كه همه در داخل این علم تدریس می‌شود، و عالم غیب و شهود را معنی و تفسیر می‌نماید. اگر چه همه ائمه طاهرین علیهم السلام نور واحدند و خداوند متعال، آسمان‌ها و زمین را به سبب وجود آنها خلق كرده است، لیكن هر كدام از آن بزرگواران در زمان و عصر خودشان ظهور و ویژگی‌ خاصی نشان دادند، به طور مثال و به مناسبت ایام میلاد با بركت حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام، باید بگوییم به واسطه وجود مبارك آن حضرت در آن شرایط و اوضاع بعد از حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام و جریان زندانی‌شدن پدر بزرگوارشان كه جریان خاصّی پدید آمده بود و موضع و موقعیت شیعه ضعیف شده بود، همه آن ضعف‌ها مبدّل به قوّت شد و مذهب دوباره تشیید شد. در زمان آن بزرگوار، ظهور علمی ایشان فوق العاده بود و به همین سبب ایشان را عالم آل محمد علیهم السلام لقب داده‌اند. ▫️شما مباحثات آن حضرت را با سران ادیان و مذاهب دیگر ملاحظه كنید. مطالب و علومی كه از ایشان صادر شده است همه برای احیاء امر دین فوق العاده مؤثر واقع شده است. آن حضرت از مدینه تا مرو هم كه تشریف می‌آوردند، با حضور و وجود مباركشان همه جا موج ولایت اهل بیت علیهم السلام ظهور پیدا می‌كرد، مردم متوجه به اهل بیت علیهم السلام می‌شدند و حقّانیت آن حضرات بر همه نمایان می‌گشت. در همین مسافرت امام رضا علیه السّلام به خراسان، بهترین فرصت پیش آمد تا علوم و معارف اسلام ـ كه در نزد امامان، موجود بود و از مواریث نبوّت به شمار می‌رفت ـ منتشر شود و در دسترس علما و دانشمندان قرار گیرد. ▫️عصر مأمون، سرآغاز آشنایی مسلمانان با اصطلاحات و مكتب‌های فلسفی بود كه به واسطه ترجمه كتب فلسفی به زبان عربی، صورت گرفت و مأمون نیز از این برخورد استفاده نموده و شخصاً آن را ترویج و تشویق می‌كرد و در نتیجه نابسامانی‌های فكری و القای شبهات و اشكالات، در عقاید و مسایل اسلامی زیاد گردید؛ و از سوی دیگر، بحث ومناظره بین مسلمانان و علمای ادیان دیگر نیز توسعه یافت و مباحثات مذهبی رایج گردید.