امام باقر عليه السلام در كنار ملتزم
حَبابه والبيّه گويد: مردى را در مكه به هنگام عصر در كنار ملتزم (يا در فاصله ميان درِ كعبه و حجرالأسود) بر فراز قسمت بلندى از زمين ديدم كه ميان خويش را با عمامه بسته (آنچنان شكوهمند) كه مى پنداشتى خورشيدى است بر فراز كوهها و يا تاجى بر تارك مردان (حاضر در آنجا)، دست و ديده به آسمان گشوده و به دعا و نيايش پرداخته بود، سپس مردم به سويش شتافتند و حل مسائل پيچيده علمى و مسائل مشكل خود را از او مى پرسيدند و او تا به هزار سؤال آنان پاسخ نگفت، از آنجا نرفت، سپس برخاست وآهنگ رفتن كرد.
ابوبصير مى گويد: شخصى باصداى رسابانگ برداشت كه: «بدانيد كه اين مرد شكافنده (مشكلات) علوم پيامبران، روشنگر راهها (ى رستگارى)، بهترين زاده سكانداران كشتى نجات، فرزند فاطمه، حجّت باقى مانده الهى در زمين، مخزن و محرم اسرار خدا، پور حضرت محمد، خديجه، على و فاطمه (صلوات اللَّه عليهم اجمعين)، مشعل ماندگار هدايت دين است.»
امام صادق عليه السلام در كنار ملتزم
شيخ طوسى در تهذيب روايتى از امام صادق عليه السلام نقل كرده كه آن حضرت در ضمن آداب ملتزم فرموده است:«سپس به گناهانى كه انجام دادهاى، براى پروردگارت اقرار كن ...»
امام كاظم عليه السلام در كنار ملتزم
سعدان بن مسلم مى گويد: حضرت ابوالحسن (امام كاظم عليه السلام) را ديدم كه در آخرين دور هفتم طوافش، دستش را گشوده و التزام كرده بود.
آداب ملتزم
از ويژگى هاى بسيارى از عباداتِ واجب و مستحب، داشتن نظم و ترتيبى حساب شده است؛ به اين معنا كه در چه زمان و در كجا باشد و چگونه انجام شود. در اين ميان ملتزم نيز آدابى دارد كه در روايات به آنها اشاره شده است:
زمان التزام:
امام صادق عليه السلام مى فرمايد: «آنگاه كه در دور هفتم طواف قرار داشتى، به متعوّذ درآى.»
چگونگى التزام:
امام صادق عليه السلام مى فرمايد: «دو دست خويش را بگشاى و بر خانه گذار، و بدن و گونه هات را بر آن بچسبان.»
اقرار به گناه:
اقرار به گناه، در كنار ملتزم كه پيامبران الهى عليهم السلام و پيشوايان معصوم عليهم السلام، و پيشاپيش همه، حضرت آدم عليه السلام در آنجا به اقرار و اعتراف پرداختند، زيباتر و پسنديده تر است. زيرا خداوند متعال در پاسخ آدم عليه السلام، آنگاه كه در ملتزم براى گناهان فرزندانش درخواست آمرزش كرد، چنين وعده داد: «اى آدم! هركس از فرزندانت به اينجا (ملتزم) بيايد و مانند تو، به گناهانش اقرار و از آنها توبه و استغفار كند، او را مى بخشم.»
و خداوند در سوره هاى مختلفى از قرآن كريم به تخلف ناپذيرى وعده و وعيدهايش اشاره فرموده است و از آن جمله در سوره مباركه حج مى فرمايد:«خداوند هرگز از وعده خويش تخلّف نمى كند.»
و با توجه به همين حقيقت است كه اميرمؤمنان عليه السلام مى فرمايد: «در كنار ملتزم، به گناهان به ياد مانده و از ياد رفته خويش اعتراف كنيد كه هركس در آنجا اقرار به معاصى كند، آنها را بشمارد و ياد كند و استغفار نمايد، بر خداوند عزّوجلّ است كه او را بيامرزد (زيرا كه خود وعده آمرزش داده است).»
امام صادق عليه السلام نيز در آداب ملتزم مى فرمايد:
به آنچه كرده اى در محضر پروردگارت اقرار كن، همانا بنده اى در آنجا اقرار به گناهانش نكند، جز آنكه خداوند او را- إن شاءاللَّه- بيامرزد.»
اسلام بر خلاف آئين كليسا- كه پيروان خود را وامى دارند تا براى آمرزش گناهان خويش، نزد يكى از مقامات كليسا، اقرار به گناه كنند- به مسلمانان توصيه مى كند كه تنها در محضر پروردگار خويش، اعتراف و اقرار به گناه كنند.
دعا:
گرچه دعا هميشه و همهجا مطلوب پروردگار است ولى همه اوقات و اماكن براى اين كار يكسان نيست و مسجدالحرام و كنار ملتزم از همين اماكن ويژه است كه طبق برخي روايات دعا در آنجا مستجاب است. از اينرو در روايات به دعاى در كنار ملتزم توصيه شده و دعاهايى نيز براى آنجا تعليم داده شده است.
اميرمؤمنان على عليه السلام مى فرمايد: « (خداوندا!) آنچه را كه حافظان و كاتبان تو (از گناهانمان) به خاطر سپرده و ثبت كرده اند و ما آن را فراموش كرده ايم، بر ما ببخش.»
و امام صادق عليه السلام مى فرمايد: (پس از التزام) بگو: «اللَّهُمَّ الْبَيْتُ بَيْتُكَ وَ الْعَبْدُ عَبْدُكَ وَ هَذَا مَكَانُ الْعَائِذِ بِكَ مِنَ النَّارِ». (و بعد از اقرار به گناه) بگو:«خداوندا! از سوى تو رحمت و فرج و عافيت به ما ارزانى مى گردد، خداوندا، به درستى كه عمل من اندك است (ثواب) آن را برايم مضاعف كن، آنچه (گناهانى) را كه از من بر تو آشكار و بر آفريده هايت پنهان است، ببخش.»
البته مى توان در آنجا هر دعاى ديگرى را هم خواند؛ زيرا امام باقر عليه السلام هفت جا و از جمله آنها ملتزم را از مكانهايى مى شمارد كه دعاى مخصوصى در آنجا لازم نيست قرائت شود و از اينرو امام صادق عليه السلام پس از ذكر دعايى كه براى ملتزم در ادامه حديث فوق ذكر مى كند، م