گلچینی از سخنان عرفانی و ناب حضرت آیت‌الله حسن‌زاده آملی (ره) درباره حج و اسرار آن: ۱. حج، تجلیگاه توحید *"حج اکبر آن است که بدانی خدای تعالی در همه حال حاضر و ناظر است و تو در محضر اویی."* ۲. راز لبیک *"لبیک گفتن، پاسخ به ندای فطرت است که از ازل در جان آدمی نهاده شده: "ألست بربکم قالوا بلی"* ۳. کعبه، قلب عالم *"کعبه قبله‌گاه ابدان است و ولی الله قلب عالم. طواف به گرد کعبه، نمادی است از چرخش دل به گرد محبوب حقیقی."* ۴. حج، سیر انفسی *"حاجی ظاهراً به سوی کعبه می‌رود، ولی در حقیقت به سوی خود می‌رود: "من عرف نفسه فقد عرف ربه"* ۵. راز احرام *"پوشیدن احرام، کندن لباس خودبینی و خودپرستی است تا روح در حقیقت اخلاص، عریان گردد."* ۶. سعی بین صفا و مروه *"صفا نور ایمان است و مروه نور یقین. سعی بین این دو، سلوک سالک است تا به مقام "ربّ زدنی علماً" نائل آید."* ۷. وقوف در عرفات *"عرفات جای شناختن است. آنجا باید خود را بشناسی تا خدایت را بشناسی. "من عرف نفسه فقد عرف ربه"* ۸. راز قربانی *"قربانی کردن، ذبح نفس اماره است تا جان به قربانگاه عشق الهی رسد."* ۹. طواف، نماد عشق *"طواف، چرخیدن عاشق به گرد معشوق است. هر شوطی قدمی است به سوی وصل."* ۱۰. حج تمتع *"حج تمتع، تمتع از لقاء الله است. هر چه غیر اوست، همه زوال پذیر است."* نکته نهایی از استاد: *"حج ظاهری بدون حج باطنی، همچون جسدی بی‌جان است. حقیقت حج، سیر از خلق به حق است."*