بسم الله الرحمن الرحیم 🔴 بیعت با ابوبکر در این نوشته، تلاش می کنم به دو نوع بیعتی که مردم با ابوبکر کردند اشاره کنم، و همچنین درباره ی دو بیعت امام علی علیه السلام با ابوبکر، توضیح مختصری دهم. 🔵 مقدمه پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، تعدادی معلوم الحال از اصحاب ـ با نادیده گرفتنِ واقعه ی غدیر ـ با تشکیل شورائی در سقیفه ی بنی ساعده، ابوبکر را به عنوان جانشین پیامبر تعیین کردند و مردم را به بیعت کردن با او وادار نمودند. بیعت مردم با ابوبکر به دو روش انجام شده است که ما در این جا، آن را «بیعت نوع اول» و «بیعت نوع دوم» می نامیم و ذیل هر نوع، روش بیعتِ مردم با ابوبکر را توضیح می دهیم. 🔵 بیعت با ابوبکر 1️⃣ بیعت نوع اول برای این که دو نوع بیعت را با ابوبکر، بهتر بشناسید، لازم است درباره ی دو نوع صندوق رأی در انتخابات، توضیحی بدهم: صندوق رأی ها در هر انتخاباتی، دو نوع است: «صندوق ثابت» و «صندوق سیّار». صندوق ثابت صندوقی است که مردم به پای آن می روند و رأی خود را در آن می اندازند. اما صندوق سیّار صندوقی است که برای مریض ها و از پا افتادگان و پیرمردها و پیرزنانی که خانه نشین شده اند در نظر گرفته می شود. بر اساس مناطق رأی گیری، مسؤولانِ صندوق های سیّار، این صندوق ها را به منازلِ افراد ناتوان و خانه نشین برده و از آنها رأی می گیرند و در صندوق می اندازند. بنده در چند موردی که مسؤول نظارت بر صندوق ها بوده ام (هم ناظر شورای نگهبان و هم بازرس وزارت کشور) گاهی مسؤولِ صندوق سیّار بوده ام. بیعت نوع اول با ابوبکر را می توان «بیعت ثابت» نامید؛ به این معنا که پس از معرکه ی سقیفه، اطرافیانِ ابوبکر، او را به مسجد بردند و مردم را به مسجد کشاندند و آنها را به بیعت با ابوبکر وادار کردند (البته گروهی نیز به اختیار با او بیعت کردند). 2️⃣ بیعت نوع دوم بر اساس آن چه در انواع صندوق انتخابات گفته شد، بیعت نوع دوم با ابوبکر را می توان «بیعت سیّار» نامید؛ یعنی هیأت همراه ـ امثال عمر، ابوعبیدة بن جَرّاح، ... ـ ابوبکر را کوچه به کوچه می بردند تا افرادی که در خانه ها مانده اند و در کوچه ها رد می شوند و به مسجد نیامده اند و به مسجد نمی آیند، را بیعت دهند! روش «بیعت دادن» به این نحو بوده است که با گرفتن و زدن و انداختنِ فرد به پای ابوبکر، او را تهدید می کردند و سپس اگر باز هم اختیاراً ـ پس از آن ضرب و شتم مقدّماتی ـ اختیاراً بیعت نمی کرد، دست او را به دست ابوبکر می مالیدند. گاهی هم طَرَف، این قدر از ابوبکر و هیأت همراه متنفّر بود که دستش را محکم مشت می کرد و مسؤولان اگر موفق نمی شدند که مشت او را برای بیعت باز کنند، مشت بسته ی او را روی کفِ دست ابوبکر می کشیدند و او را رها می کردند. 🔵 بیعت امیر مؤمنان علیه السلام با ابوبکر به گزارش کتب تاریخ و حدیث، بیعت امام علی (ع) با ابوبکر نیز دو بیعت بوده است. که عبارتند از: 1️⃣ بیعت اول بیعت اول را هنگام رحلت پیامبر و در حیات حضرت فاطمه ی زهرا سلام الله علیهما از او ـ به زور و جبر ـ گرفتند. این بیعت، در جواب نامه ی امام علی (ع) به معاویه ـ نامه ی 28 نهج البلاغه ـ و نیز در بعضی از کتب اهل سنّت بیان شده است. امام علی علیه السلام در جواب معاویه ـ که در نامه ای امام را خواسته بود تحقیر کند ـ نوشته است: «نوشته بودی که مرا مانند شتر افسار زده می کشیدند تا [با ابوبکر] بیعت کنم ...» [نک: نامه ی 28 نهج البلاغه] وقتی با امام علی علیه السلام این چنین برای بیعت گرفتن برای ابوبکر، رفتار شده است، دیگران حسابِ کارِ خود داشته اند و بیعتشان از سر اکراه و اجبار و ترس بوده است. کیفیت بیعتِ مردم را در بالا ذکر کردیم. بیعتی که به شکستن درِ خانه ی فاطمه سلام الله علیها و آسیب زدن به او منتهی شده است، همین بیعت بوده است. ابن قُتیبه ی دینوری در «الإمامة و السیاسة»، ج 1، ص 23 می نویسد: «... آمدند کنار درِ خانه ی فاطمه [سلام الله علیها] ... و علی را بردند و به او گفتند: بیعت کن! او گفت: و اگر بیعت نکنم؟ گفتند: به خدائی که معبودی جز او نیست گردنت را می زنیم! ...». 2️⃣ بیعت دوم بیعت دوم امام علی علیه السلام با ابوبکر ـ بلکه بیعت همه ی بنی هاشم با ابوبکر ـ پس از شهادت حضرت فاطمه سلام الله علیها بوده است. صحیح بخاری در این مورد می نویسد: «... فاطمه [پس از قضیه ی فدک] تا زمان وفات، با ابوبکر سخن نگفت. او شش ماه پس از پیامبر صلی الله علیه [و آله] و سلم زندگی کرد... پس از وفات او، شوهرش او را شبانه دفن کرد و ابوبکر را خبر نکرد.... و در این مدّتِ شش ماه، با ابوبکر بیعت نکرد... .[صحیح بخاری، ج 6، ص 396]». (امام علی علیه السلام ظاهراً پس از شهادت فاطمه سلام الله علیها با ابوبکر بیعت کرد. برای دانستنِ علّت این بیعتِ دوّم، به نامه ی 62 نهج البلاغه ـ به مردم مصر ـ مراجعه فرمائید.) والحمد لله رب العالمین محمد ذکاوت صفت ـ قم ـ 30 دی 1399