انس با صحیفه سجادیه
✳️ خوف بر رجا قسمت 4 اینجا که حضرت فرمودند: «تَفْعَلْهُ يَا إِلَهِي...» اگر مرا ببخشی کسی را بخشیده‌ای که خوفش از رجائش بیشتر و یأسش از نجات شدیدتر است. حضرت این نکته را به من و شما آموزش می‌دهند که چیزی که تو نیاز داری برای اینکه این کار را به سرانجام برسانی، خوف است؛ همان بیان امام صادق (عَلَیهِ السَّلام) که فرمودند: «لَا یُصْلِحُهُ إلَّا الخَوف» اینجا باید نکته‌ای فنّی را عرض کنم. اینجا خوف بیشتر از رجا است، در حالی که همیشه می‌گوییم در انسان مؤمن خوف و رجا هم‌وزن هستند تا مؤمن بتواند سیر کند؛ امّا چرا اینجا بر خوف بیشتر تأکید می‌کنیم. لطیفه‌اش کجا است؟ لطیفه‌اش اجمالاً این است که طبع مؤمن عادی و متوسط، به سمت رجا تمایل دارد؛ منتها چون ایمانش قوی نیست، این رجا و امید که ظاهرش امید به فضل الهی است، امّا باطنش غرور به خویشتن یا غرور به کرم پروردگار متعال است، بازدارنده نیست. شاهد این سخن اینکه در مجالس و محافل مذهبی، هنگامی که از خوف مقام ربّ و لوازمش، شب اوّل قبر، تنها شدن و وحشت، نکیر و منکَر، گم شدن در خاک و... صحبت می‌شود، همه اعتراض می‌کنند و می‌گویند: اوستا کریم است! سر و کار ما با کریم است، شما چه می‌گویید؟! جواب چیست؟ بله، اوستا کریم است، امّا بنده لَئیم است! مشکل جای دیگر است. من لئیم هستم والّا او کریم است. برای اینکه بر این نکته تأکید کنم تا همه دنبال خوف و تقویت خوف برویم و این سرّ بیان امام سجّاد (عَلَیهِ السَّلام) کمی بیشتر آشکار شود، روایتی را یادآور می‌شوم. از آنجا که ما اتّصال قلبیِ مودّتیِ اهل‌بیتیِ علوی، فاطمی، حسینی، علی اکبری و ... داریم، ته دلمان می‌گوییم که کار ما را درست می‌کنند. «کار ما را درست می‌کنند» جمله‌ی دقیقی است؛ امّا طبق قاعده، نه به گزاف. صادق مصدَّق در بیانی تکان‌دهنده فرمود: برای برزخ خودتان کاری بکنید؛ یعنی شفاعت مربوط می‌شود به مقامات بعدی. آنها حتماً کار ما را راه می‌اندازند، دل‌بسته‌ایم، قلبمان مملو از امید است، امّا ضمناً باید یادآوری‌هایی را که خود حضرات داشتند، به خودمان داشته باشیم. آنها کارگزار رحمت خدا در دستگاه رحمت الهی هستند و خودشان مستقلاً در این عالم کاره‌ای نیستند. ما باور داریم که رحمت خداوند وسیع‌تر و فراتر از خشمش است: «یَا مَنْ سَبَقَتْ رَحْمَتُهُ غَضَبَه؛[۹] اي كه رحمتش بر غضبش سبقت گرفته»، ما باور داریم که ائمه (علیهم السلام) جلوه‌ای از رحمت خداوند هستند؛ منتها باید مراقب باشیم شیطان ما را به گرفتاری بزرگ‌تری مبتلا نکند که بگوییم: خب، روی همین حساب می‌کنیم و گناه می‌کنیم!عجب! این چه نگاه غلط و شرک‌آلود و خطرناکی است؟! چون طبع عمومی ما به این سمت می‌رود لذا ما برای اصلاح به خوف بیشتر نیاز داریم. لذا آن که حضرت فرمودند «مؤمن» منظورشان همین مؤمن دلداده‌ی اهل‌بیت و ارادتمندان علی‌بن‌ابی‌طالب (صَلَواةُ الله وَ سَلامُهُ عَلَیه) است، ما بیشتر نیاز داریم. امام (عَلَیهِ السَّلام) پس از بیان اینکه: کسی که می‌خواهی او را ببخشی، خوفش بیشتر و یأسش هم شدیدتر است، سریع تبصره را می‌زند تا ما گرفتار یک اشتباه خطرناک دیگر نشویم. آن تبصره این است: یأس من از رحمت تو نیست، «لَا أَنْ يَكُونَ يَأْسُهُ قُنُوطاً»، من از رحمت تو مأیوس نیستم، مشکل من خودم هستم، از خودم مأیوس هستم. در دعای ابوحمزه می خوانید که کسی این حرف‌ها را می‌زند که در مقام «آیِسین» مستقر شده؛ زیرا چیزی از حسنات به قبرش نفرستاده است. چون حضرت می‌دانند اگر امید را در تو تقویت کنند، ممکن است در دام طمع و رجا بیفتی، بلافاصله می‌فرمایند: «أَوْ أَنْ يَكُونَ طَمَعُهُ اغْتِرَاراً» از سمت تو که همه‌اش امید، رجا و طمع است، امّا من گیرم خودم هستم. «بَلْ لِقِلَّةِ حَسَنَاتِهِ بَيْنَ سَيِّئَاتِهِ» چون اعمالم را محاسبه کردم، دیدم اوضاعم خیلی خراب است. در بین گناهانم چندتایی حسنه پیدا می‌شود. سراغ آنها هم که بروم و دقیق بشوم، می‌بینم حتی زیر سؤال است. «وَ ضَعْفِ حُجَجِهِ فِي جَمِيعِ تَبِعَاتِهِ» هیچ استدلالی هم به خاطر بارهای سنگینی که به دوش خودم گذاشتم، ندارم. 👤استاد 🔗کانال 🆔 @sahife2
973 مشاهده