✅ ملاحظات روابط ایران و روسیه
✍دکتر محسن محمدی الموتی
🔸ششمین دور گفتگوهای راهبردی وزرای خارجه روسیه و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با صدور بیانیه ای که در قسمتی از آن به ادعای امارات در خصوص جزایر سه گانه ایرانی اشاره داشت، به کار خود پایان داد. این بخش از بیانیه باعث شد، سفیر روسیه به وزارت خارجه احضار و موضع این کشور در این باره از سوی مقامات کشورمان به شدت محکوم گردد.
🔸 از سوی دیگر این بیانیه باعث شد، برخی تحلیل گران سیاسی داخلی، دولت جمهوری اسلامی ایران را به شرق گرایی افراطی متهم نموده و با تکیه بر یک نوع روانشناسی منفی تاریخی، بر این موضوع که روسیه، ایران را به مهره ای برای باج خواهی از کشورهای منطقه تبدیل کرده تاکید نمایند.
در این باره، این سئوال مطرح می شود که بیانیه مشترک روسیه و شورای همکاری خلیج فارس در باب ادعای ارضی امارات را چگونه می‌توان ارزیابی کرد؟ آیا تغییری اساسی در روابط ایران و روسیه رخ داده است؟
🔸واقعیت این است که روابط ایران و روسیه فراز و نشیب های زیادی را طی چند سال اخیر تجربه نموده است. در واقع برآیندی از موضوعات گوناگون موجود در روابط ایران و روسیه موجب شده تحلیل های خوش بینانه و بدبینانه ای در ارتباط با سطح روابط فی مابین دو کشور مطرح گردد. برخی کارشناسان به دلیل موضوعات مشترک به دو کشور به عنوان متحدینی راهبردی نگریسته و از روابط دو کشور در قالب اتحاد استراتژیک یاد می کنند.برخی دیگر با نگاه منفی و ابزار محور ،سطح شکننده و واگرایانه را در روابط دو کشور در نظر می گیرند. اما واقعیت این است که تحلیل روابط دو کشور ایران و روسیه طی سالهای گذشته به دلیل شرایط خاص حاکم بر دو کشور می بایست بر یک مبنای دقیق و سنجیده استوار گردد.
🔸از این منظر رهیافت سومی با نگاه واقع بینانه و منفعت محور می تواند در خصوص روابط ایران و روسیه مطرح گردد که منافع ملی را معیار سنجش سیاست خارجی می داند.بر این اساس، یکی از ویژگی های بارز رابطه بازیگران در صحنه سیاست بین الملل، نسبی بودن روابط است. این ویژگی ماهوی، پایه تنظیم اهداف و منافع هر کشور در تعیین رابطه دوستانه، خصمانه و یا بی طرفانه با سایر کشورها به شمار می رود.
🔸 بدیهی است ایران و روسیه به عنوان دو کشور در صحنه سیاست بین الملل نیز از این قاعده ماهوی مستنثنی نیستند. در واقع فراز و نشیب های روابط دو کشور طی چند سال اخیر را نیز باید در همین قاعده جستجو کرد که در مقاطع مختلف تاریخی، موجب نزدیکی و یا دوری دو طرف از یکدیگر شده است. از این منظر موضع اخیر روسیه را می توان در گزاره هایی چون جلب رضایت به منظورگرفتن امتیاز از کشورهای عرب منطقه در امور اقتصادی و سرمایه گذاری و پاسخ احتمالی به موضع ایران در به رسمیت نشناختن همه پرسی برگزار شده در سرزمین های کریمه، دونتسک،لوهانسک،خرسون و زاپروژیا در اوکراین تحلیل نمود نه به معنای تغییر اساسی در روابط ایران و روسیه.
🔸واقعیت این است که در مقایسه با سه دهه گذشته تحولی اساسی در اولویت‌های منطقه ای سیاست خارجی روسیه در سند 2023 شامل خارج نزدیک، شمالگان، اوراسیا، آسیا و اقیانوسیه، جهان اسلام شکل گرفته است. تمرکز بر روابط با چین، هند، کشورهای آسه آن، کشورهای خاورمیانه و جهان اسلام که هر یک از جهات سیاسی و فرهنگی با غرب مشکلاتی دارند برای روسیه به عنوان فرصتی مهم در سیاست خارجی در نظر گرفته شده‌‌اند.در این میان در سند 2023 سیاست خارجی روسیه برای جمهوری اسلامی ایران جایگاه مهمی لحاظ شده و دو مرتبه از جمهوری اسلامی ایران و حفظ و گسترش روابط با این کشور سخن به میان آمده است.
🔸از این منظر روسها می بایست مراقبت کنند تا با اقدامات نسنجیده ای نظیر این بیانیه،به روابط حسنه خود با جمهوری اسلامی ایران و تامین منا فع دو کشور خللی وارد نسازند. روابط میان ایران و روسیه در شرایط جدید می تواند از اهمیت بسیاری در تامین منافع دو جانبه و منطقه ای و همچنین تغییر آرایش قدرت در سطح بین المللی و تحول در ساختار آن برخوردار باشد. ایران و روسیه از ظرفیت ها و زمینه های همکاری همه جانبه و گسترش آن برخوردارند و در مسایل منطقه ای و جهانی بیش از گذشته از تفاهم برخوردارند.در این شرایط ارتقاء سطح تجارت دو کشور و راه اندازی کریدور شمال جنوب می تواند به پایداری بیشتر روابط دو کشور کمک نماید.تحقق این امور اساسی و مهم هوشیاری بیشتر طرف روسی را طلب می کند.
┄┅┅┅┅❀💠❀┅┅┅┅┄