2. اوج و حضيض انسان (انسان غیر امین پست تر از سگ) ++======++ بعضي از حكماي بزرگ اسلامي گفته اند كه براي رسيدن به مقام عالي انسانيت، بايد از مراحل حيواني گذشت و كسي كه در امور جزئي سپرده شده به او خيانت نمي كند و امين است، هنوز انسان بالفعل نيست، بلكه حيوان خوبي است، چون كلب معلَّم نيز چنين است: سگ شكاري با آنكه گرسنه است، گوشت صيد را نمي خورد و به صاحبش برمي گرداند و سپس دُم مي جنباند و از امانتداري خود لذت مي برد.[1] اين احساس در حيوانات تربيت شده هست؛ انساني كه در امور جزئي خيانت مي كند، مشمول (اُولئِكَ كالاَنعامِ بَل هُم اَضَلّ)[2] است و از حيوانات پست تر. همچنين دفاع از حريم خانواده و ملك و مال نشانه انسانيت بالفعل نيست، زيرا اين حس مسئوليت در حيوانات نيز هست؛ مانند مرغ خانگي كه ابتدا از آدميزاد فرار مي كند؛ اما وقتي جوجه مي آورد، حس مادري و مسئوليت مي يابد و از آن ها دفاع و مواظبت مي كند. انسان هايي كه در اين مرتبه زندگي =========== [1]ـ ر.ك: الاشارات والتنبيهات، ج 3، ص 336. [2]ـ سوره اعراف، آيه 179. ++++++++++ ***{تسنيم، جلد 22، صفحه 42} مي كنند از هر آيين و مسلكي باشند، داراي اين وصف اند. چنانچه كسي اين اندازه حس مسئوليت نداشته باشد و از حريم خود و خانواده اش دفاع نكند، مصداق (بَل هُم اَضَلّ) است. بر پايه باورهاي ديني، انسانيت انسان به انجام دادن همه امور به قصد نزديك شدن به خداست، بنابراين، كساني كه در راه خدا و به قصد لتكون كلمة الله هي العليا و كلمة الظالمين هي السفلي [1] مي جنگند، در اوج انسانيت انسان اند. اينان انسان هايي حقيقي و هميشه زنده اند، هرچند ظاهراً مرده باشند: (اَحياءٌ عِندَ رَبِّهِم يُرزَقون).[2]