بزرگی به من فرمودند: هیچوقت شده خودت را مقابل خودت بگذاری؟ گاهی خودمان را در آئینهای بیاوریم که دیگران را نقد میکنیم و نظر میدهیم. خوبیهایمان را ببینیم. مثبت و منفیمان را ببینیم. چقدر روایت داریم هرطور دوست داری دیگران با تو رفتار کنند، تو هم همانطور رفتار کن. به خودمان چه نمرهای میدهیم؟ بنده خوب شوهری برای خانمم هستم؟ خوب پدری برای فرزندانم هستم؟ خوب دامادی هستم؟ ما فقط به دیگران نمره میدهیم. نمرههایمان هم روی حبّ و بغض است یا بیست است یا صفر است. افراط و تفریط است. از کسی خوشمان بیاید بالا میبریم و از کسی بدمان بیاید نابودش میکنیم. بدترین چیزها بی انصافی در قضاوت دیگران است. گاهی در مجامع فرهنگی یا اداری که برای سخنرانی میروم، میگویم: مدیری موفق است که نظرسنجی کند. یعنی یک صندوق انتقادات و پیشنهادات بگذارند و طرف معلوم نباشد چه کسی است. گاهی مشکل بزرگ ما این است که انتقاد پذیر نیستیم. هزار تا غیبت و تهمت و شایعه برای دیگران واجب است اما به ما بر بخورد, عالم را کن فیکون میکنیم. خیلی خودخواهی و خودمحوری بالا و بلند است. معنای مراقبه و محاسبه همین است، بیاییم خودمان را نقد کنیم. مرحوم آقای دولابی این جمله را خیلی تکرار میکردند. حدیث معروف که «المومن مراه المومن» (بحارالانوار، ج71، ص268) مؤمن آینه مؤمن است. الآن بنده صورت خودم را نمیبینم ولی صورت شما را میبینم. شما هم صورت بنده را میبینی و صورت خودت را نمیبینی مگر جلوی آینه بروی. اگر موهای شما پریشان باشد من به شما میگویم. مؤمن آینه مؤمن است.
مؤمن آینه مؤمن است یعنی چه؟ ما جلوی آینه میرویم. اولاً تمام اشیاء خودشان را نشان میدهند. فقط یک چیزی خودش را نشان نمیدهد و شما را نشان میدهد و آن آینه است. یعنی اگر ما هم شفاف و صاف شدیم، زلال شدیم، هرکس ما را میبیند خودش را هم میبیند. چطور آب که گل آلود کسی را نشان نمیدهد ولی اگر زلال و شفاف شد آینه میشود. آینه شو، غبارها و کدورتها را برطرف کن. یک معنی اینکه مقابل آینه میروی هیچ کم و کسری نمیکند، هرچه هست نشان میدهد. نه بزرگنمایی و نه کوچک نمایی میکند. یک خوبی آینه این است که مثبتها را نشان میدهد، منفیها را هم نشان میدهد. یکی از قشنگیهای این حدیث این است که آیه داد و قال نمیکند، بی صدا میگوید.
یکی از نکات زیبا این است که اگر آینه کوچک باشد، بزرگ باشد، حقیقت را نشان میدهد. نکتهای که آقای دولابی روی آن خیلی مانور میدادند، واقعاً هم خیلی مهم است. اگر ما جلوی آینه رفتیم و دیدیم سر و وضع ما به هم ریخته است یا آشغال روی صورت ما هست. ما اشتباه بزرگمان این است که ده سال است هی دستمال میگیریم آینه را میکشیم که اینجا پاک شود. محال است پاک شود. امکان ندارد و راهش این نیست. الآن بحثهایی که در برنامه سمت خدا توسط کارشناسان مطرح میشود، خیلی از خانوادهها گوش میکنند. خانم به آقا میگوید: با شما هست! آقا به خانم میگوید: با شما هست! هیچکس به خودش نمیگیرد. مدیر عزیز، معلم عزیز، پدر و مادر عزیز به خودتان بگیرید. هزار سال اگر ایرادی در صورت بنده هست، به جای اینکه آینه را دستمال کنم، دیگران را دستمال کنم . اینجا را که پاک کردی آینه هم پاک میشود. خدا به صلاح من میتواند دیگران را اصلاح کند.
ذات نایافته از هستی بخش *** کی تواند که شود هستی بخش