مورد اولی که از نهجالبلاغه میخوانم در خطبه 208 است. «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَي فَرَضَ عَلَي أَئِمَّةِ الْعَدْلِ أَنْ يُقَدِّرُوا أَنْفُسَهُمْ بِضَعَفَةِ النَّاسِ»، «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَي» خداوند «فَرَضَ» واجب کرد «عَلَي أَئِمَّةِ الْعَدْلِ» بر پیشوایان عادل «أَنْ يُقَدِّرُوا أَنْفُسَهُمْ بِضَعَفَةِ النَّاسِ» زندگی خودشان را مثل زندگی مردم ضعیف قرار بدهند. حتی اگر دارند هم باید در زندگی مثل مردم ضعیف و پایین دست باشند. امیرمؤمنان داشت و خیلی هم داشت، در همه منابع هست که درآمد حضرت چهل هزار دینار بود ولی همه را صدقه میداد. در 25 سال خانهنشینی حضرت کارهای اقتصادی فراوانی کرد. هیچکس به اندازه امیرالمؤمنین کار اقتصادی نکرده است. باغها و مزارع حضرت هنوز هست. در مدینه وقتی عزیزان مُحرم میشوند منطقه آبار علی هست. چاههایی که امیرمؤمنان ایجاد کرده است. هیچکس به اندازه امیرالمؤمنین کار عمرانی و اقتصادی نکرده است. چهل هزار دینار درآمد حضرت بوده ولی حضرت همه را صدقه دادند و وقف کردند
یکوقتی اشاره کردیم که کسی میگوید: من پای خطبه امیرالمؤمنین(ع) بودم و طفلی بودم که روی دوش پدرم سوار بودم. دیدم این آقا که خطبه میخواند آستینش را حرکت میدهد. سؤال کردم چرا اینطور میکند؟ گفت: این یک پیراهن بیشتر نداشته، پیراهنش را شسته، وقت نماز جمعه شده، همان پیراهن را تن کرده و حرکت میدهد تا خشک شود. یعنی چهل هزار دینار درآمد را برای صدقات میدهد ولی روزی که حاکم است باید مثل مردم زندگی کند. چرا؟ حضرت دلیل میآورند. «لكَيْلا يَتَبَيَّغَ بِالْفَقِيرِ فَقْرُه» تا فقیر فقر او را به شورش وا ندارد. وقتی فقرا و طبقات پایین دست ببینند مسئولین هم در این گرفتاریها هستند، میگویند: مشکلات هست و برای همه هست. به شورش واداشته نمیشوند. ولی وقتی تضاد را ببینند آنوقت برایشان قابل تحمل نیست. «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَي فَرَضَ عَلَي أَئِمَّةِ الْعَدْلِ أَنْ يُقَدِّرُوا أَنْفُسَهُمْ بِضَعَفَةِ النَّاسِ» این یک نشانه است. حاکم اگر مسئولیتی را میپذیرد، برای اینکه درد مردم را احساس کند، در نامه 45 حضرت قسم میخورد، «وَ لَوْ شِئْتُ لاهْتَدَيْتُ الطَّرِيقَ» اگر میخواستم میتوانستم بهترین غذاها را برای خودم تهیه کنم. «وَ لَكِنْ هَيْهَاتَ» نه! «وَ لَعَلَّ بِالْحِجَازِ أَوْ الْيَمَامَةِ مَنْ لا طَمَعَ لَهُ فِي الْقُرْصِ وَ لا عَهْدَ لَهُ بِالشِّبَعِ» (نهجالبلاغه/نامه45) شاید در دورترین نقطه حکومت من کسانی باشند که سیری را به یاد ندارند. یک قرص نان پیدا نمیکنند.
حتماً باید حاکمان با مردم همراهی کنند. در حالات مرحوم وحید بهبهانی میدیدم، به ایشان علامه ثانی، محقق ثالث، مجدد المذهب، ایشان شخصیت فوقالعادهای بودند. یکوقت به خانه آمد و دید عروسش لباس قشنگ و پر زرق و برقی پوشیده است. از پسرش پرسید: به چه مناسبت این لباس را پوشیده است؟ پسرش گفت: پدر شما قرآن نخواندهاید؟ قرآن میفرماید: «قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ الَّتِي أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّيِّباتِ مِنَ الرِّزْقِ» (اعراف/32) چه کسی این زیورها را حرام کرده است؟ اشکالی ندارد. گفت: این آیهای که خواندی را قبل از تو خواندم ولی مردم باید فقرشان را به ما درمان کنند، آرامش پیدا کنند. درست است حرام نشدیم، ولی ما که به عنوان یک عالم دینی مردم ما را نشان میکنند و میبینند، ما باید باعث آرامش فقر مردم باشیم. فقیر فقرش او را به شورش نیاورد.