امیرالمؤمنین(ع) یک جمله زیبایی دارند، میفرماید: چیزهایی که در رابطه با یک انسان است سه چیز است. 1- اموال؛ آنچه در دنیا کسب و کار داشته، ارثی رسیده، هدایایی به او دادند. خانه و ماشین و پول و ثروت دارد. متعلقات ما سه بخش است. 1- ما یملک ما، اموال دنیایی ما. 2- افرادی که با ما در ارتباط هستند. بستگان و رفقا و شاگردان ما. انسانهایی که در رابطه با ما، آشنایی دارند. دسته سوم اعمال و رفتار و سیرههای عملی و رفتاری و اخلاق ماست. این سه چیزی است که وابسته به ذات ماست. علی(ع) میفرماید: اموال ما با یک بند آمدن نفس از ما جدا خواهد شد. بین ما و آخرت چقدر فاصله است؟ یک لحظه، پنجشنبهای که گذشت یکی از دوستان من مرحوم سید محمد حسین علوی گرگانی برادر مرجع بزرگوار آیت الله علوی گرگانی بودند. ایشان در نزدیک میدان خراسان تهران امام جماعت بودند. خانم ایشان به قم آمدند و ایشان تنها در خانه بودند. به یکی از آشناها زنگ میزنند که حال من خوب نیست و شما برای نماز جماعت برو. ایشان در یک لحظه در خانه تنها ایست قلبی کردند و از دنیا رفتند. مرگ حق است. امیرالمؤمنین میفرماید: با بند آمدن نفس تمام آنچه تحثیل کردی در جیب ورثه میرود. افرادی که با ما آشنا هستند، چه؟ اینها یک چند ساعتی بیشتر همراه ما هستند. جنازه را غسل میدهند و تشییع میکنند و تا لب گور همراه ما میآیند. چند ساعتی بیشتر هستند ولی کسی درون گور میتواند بیاید و به داد ما برسد؟ آنجا هم تنها میشوی! چه باقی میماند؟ «عَلِمْتُ أَنَّ عَمَلِي لَا يَعْمَلُهُ غَيْرِي فَاجْتَهَدْتُ» (بحارالانوار/ج75/ص228) ولی کارهای نیکی که کردی، احسانی که کردی، انفاق و عبادتی که کردیم، اشک و راز و نیازی که با خدا داشتیم، هرچقدر در این دنیا تحصیل کردیم برای خودت و همراهت است و از شما جدا نخواهد شد.
یک اعرابی محضر پیغمبر(ص) آمد و به حضرت عرض کرد: دوست دارم این قرآنی که به شما نازل شده است را به ما یاد بدهی. حضرت به یکی از صحابه فرمودند: برو قرآن را به او یاد بده. او را یک جای خلوت برد. سوره زلزال را خواند. بعد از اینکه خداوند زلزله قیامت را بیان میکند، «يَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبارَها» (زلزله/4) شاید حدود بیست شاهد داریم که دست و پا و چشم ما، فرشتهها، انبیاء، زمین یکی از شاهدها هستند. زمین از همه کارهای ما عکس و فیلم گرفته و مجسم میکند. خداوند میفرماید: «فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ، وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ» (زلزله/7و8) مثقال یعنی مقدار، به اندازهی ذرهای کار خوب! اگر رقیب من زمین بخورد و من خوشحال شوم، دل من تاریک میشود. نیتهای ما آنجا تجسم پیدا میکند. میفرماید: کسی که به اندازه ذرهای کار خیر بکند، خواهد دید و به اندازه ذرهای کار بد را میبیند. این صحابی برای اعرابی این آیات را خواند. گفت: کافی است؟ این آیه آخر زندگی مرا عوض کرد.
این جهان کوه است و فعل ما ندا *** سوی ما آید نداها را صدا