آنچه گذشت استفاده از تفکر در نفس برای فهم علمی مسأله توحید بود، ولی معرفت نفس بدین جا خلاصه نمی شود. آنچه از همه مهمتر است معرفت شهودی نفس با حقیقت آن است. اگر کسی نفس را به حقیقتش بشناسد آن را موجودی می یابد و می بیند که تمام وجودش فقر و نیاز به پروردگار است و خودش خالی خالی و تهی تهی است و آن وقت است که تمام وجودش را متصل به خداوند یافته و به قدر ظرف خود به لقاءالله موفق می شود. این حقیقت از با گفتگو و تفکر به دست نمی آید و رسیدن به آن و خصوصا ادراک همیشگی آن فقط در گرو دوری از دنیا و پشت پا زدن به همه تعلقات و عشق و محبت به خداوند می باشد و البته انسان های عادی نیز مرتبه ای از آن را گاهی در شرایطی خاص ادراک می کنند. https://eitaa.com/shahd_shahadat