📜برگی از تاریخ ناگفته و ناشنیده🔰 ✳️ سفري به مکه مکرمه و مدینه منوره، همراه با مرجع شهید علامه شيخ فضل الله نوري، اعلی الله مقامه الشریف/حج ۱۳۱۹ قمری ✍ مجموعه آثار حاجي عبدالله خان قراگزلو از شخصيت هاي قاجار که به نوعي درگير انقلابات مشروطه هم شد، مجموعه اي از چند سفرنامه جالب توجه مي باشد. کتابچه خوزستان، گزارش سرخس ، کتابچه مرو، کلات نادري و مهم تر و مفصل تر از همه سفرنامه مکه است که به سال 1319 هجري قمري از طريق انزلي به سمت استانبول و از آنجا با کشتي به سمت جده به انجام رسيده است. اما اهميت سفرنامه حاجي عبدالله خان بدان است که کاروان، به وجود و حضور مبارک علامه شيخ فضل الله نوري(ره) متبرک بوده است و از آنجا که کاروان آنها يک کاروان متشخص بوده در هر شهري با استقبال روبرو مي شده و به خصوص در استانبول آنان ديداري هم با سلطان عثماني داشته اند. مؤلف براي خود سفرنامه اش را مي نوشته و هر کجا که مسأله خاصي رخ مي داده و شيخ اظهار نظري می فرموده يا کاري صورت داده آنرا آورده است. در اين سفر که با کشتي از بندر انزلي آغاز شده مهماندار شيخ، شريعتمدار رشتي بوده است. تفليس، باطوم، گذر از درياي سياه با کشتي ، طرابوزان و بعد هم استانبول. در اين سفر مسائل فقهي جماعت را شيخ حل مي کرد. بالاخره به استانبول مي رسند. نظر جناب شيخ این بوده که بروند در مسجد معروف و بزرگ استانبول و در جهت حفظ وحدت مسلمین (شیعه و سنی) اقتدا به (امام جماعت اهل سنت) نمايند. مؤلف مخالف این عمل بوده! و اظهار داشته ماها جناب حاجي شيخ فضل الله را به سمت مجتهد العصري و حجه الاسلامي ايران معرفي کرده ايم حجه الاسلام شيعه (مرجع تقلید شیعه)، چه لزومی دارد بدون جهت، تقیه در غیر لزوم نمایند.(شیخ این کار را درجهت وحدت مسلمین لازم می دانست، لذا نظر مؤلف و برخی دیگر را نپذیرفت). اما (برای اتمام بحث در این مورد) کار به استخاره مي رسد و (نظر شیخ) خوب مي آيد و ترک بد. مؤلف سپس گويد که به مسجد اندر شديم.(سلطان عثمانی هم برای نماز، حضور یافت) در مسجد زوار بخارائي و ترکماني فراواني بود. نماز خوانده شد. بعد سلطان پيغام داد که مي خواهد نشان(مدال) بدهد. جناب شيخ از حسن اتفاق جواب دادند که نشان براي علما در ايران معمول نيست. در ديدار با سلطان، مقداری معطل می شوند. سلطان عذرخواهي مي کند. وقتي با سلطان مي نشينند، با مهرباني از اهتمام سلطان در آسايش اهالي عتبات عاليات و حجاج بيت الله الحرام صحبت کرد [در آن زمان عراق فعلی و حجاز در نظارت و اداره امپراطوری عثمانی قرار داشت]. شیخ نسبت به حفظ و رعایت بیشتر حریم و حرمت و امنیت شیعیان توصیه هایی به سلطان عثمانی نمود و تذکراتی داد. مساله ديگر که سفير (ارفع الدوله) دنبال آن بوده، ملاقات دادن حضرت شيخ فضل الله با شيخ الاسلام عثماني، جهت تقریب بین المذاهب و الفت و برادری بیشتر مسلمین بوده است. مؤلف شرحي از مراکز فرهنگي عثماني داده و از جمله مي نويسد: در کتابخانه کتابي که لفظ حريت و آزادي داشته باشد ، نمي توانند داشته باشند. بالاخره کاروان با کشتي عازم اسکندريه شده از آنجا با قطار به سمت قاهره و بندر پورت سعيد رفته از طريق کانال سوئز عازم درياي سرخ شده به جده مي روند. در تمام بازديدي که از اماکن مختلف مذهبی فرهنگی قاهره داشتند طبعا" همراهان همه با يکديگر بوده اند، مؤلف در مواردي از شيخ فضل الله و نظرات ایشان هم ياد کرده است. بالاخره وارد جده مي شوند و به جحفه رفته در آنجا بعد از مغرب و عشاء محرم شده به امامت حضرت شيخ فضل الله، نماز جماعت خواندند. شیخ شهید و همراهان، هنگام بازگشت از مراسم حج به نجف اشرف از راهی که موسوم به جبل است، از هجوم و حمله شدید اشرار جان سالم به میبرند. ایشان پس از ورود به نجف، برای جلوگیری از حادثه های مشابه برای دیگر حجاج، بر سر این موضوع با مراجع دیگر مقیم عتبات، همچون آقا سید محمد کاظم یزدی (صاحب عروه) گفتگو می کنند و آنان نیز همچون شیخ، همگی به حرمت (حرام شمردن) مسافرت حجاج از راه مزبور، فتوا می دهند. شیخ پس از بازگشت به تهران، فتوای خویش را به همراه توضیحات تکمیلی در قالب رساله ای با عنوان "حرمت استطراق از طریق جبل به مکه معظمه" در شعبان ۱۳۲۰ ق منتشر می نماید. در این رساله رفت آمد حاجیان از این راه مادام که دولت عثمانی آنرا کاملا" امن نکرده حرام شمرده شده است. 🔸منابع: پایگاه جامع تاریخ معاصر (مؤسسه مطالعات پژوهش های سیاسی)، کتاب تنهای شکیبا، مورخ فقید علی ابوالحسنی(منذر)... @ShahidRabe