🔴 به بهانه روز بانکداری اسلامی🔰
✍ پس از استقرار مشروطیت هنگامی كه دولت از مجلس شورای ملی اجازه استقراض خارجی خواست، احساسات ملی كه از وامهای گذشته و رفتار بانکهای بیگانه (استقراضی روس‌تزاری و شاهنشاهی انگلیس) جریحه دار شده بود به هیجان آمد.این استقراض با مخالفت شدید مجتهد بزرگ پایتخت، مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری(ره) مواجه شد. به منظور قطع نفوذ سیاسی و اقتصادی بانکهای مذكور و درجهت ترمیم وضع مالی خزانه، طرح تاسیس بانک ملّی مطرح و با تأیید و حمایت قاطع مرجع شهید نوری، در مجلس تصویب گردید، سهام عمومی اعلان و جمعی از بازرگانان متعهد به پشتیبانی شدند.
به اعتراف دو تن از دشمنان فراماسون مرجع شهید (کسروی و ملکزاده) ایشان برای عملی شدن تأسیس بانک ملّی، مبلغ دویست تومان سهام بانک را خریداری کرد.
طرح تأسیس #بانک_ملّی اندیشه رهایی کشور از استعمار اقتصادی را تعقیب می کرد.بی گمان اگر همچون بسیاری از مسائل دیگر، در لابه لای غوغاگری های مشروطه چیان تندرو(حامی غرب) گم نمی شد، در همان اوایل مشروطه به سلطه اجنبی بر منابع اقتصادی و مالی پایان می داد.
سابقه مبارزه مرجع شهید با استعمار اقتصادی حتی از دوران نهضت تحریم تنباکو نیز فراتر می رود ...که نشان از حضور دیرین ایشان در سنگر دفاع از استقلال سیاسی، کفایت اقتصادی و کیان فرهنگی کشورمان است.
...«معین‌التجار» با همراهی بازرگانان و روحانیون تهران و تبریز، به تکوین و تاسیس نخستین بانک ملی ایران اقدام کردند. این اقدام بدون حمایت و پشتیبانی روحانیون بی شک قابل اجرا نبود. از آن جمله کمک دویست تومانی شیخ فضل الله نوری(ره) [در جایگاه مرجعیت دینی] برای این امر مهم است، که خود مستظهر به دلایل فقهی و سیاسی و اقتصادی بود به سرانجام رسید.
وجود لوایح و مکتوبات سیاسی متعددی که از سوی شیخ فضل‌الله نوری(ره) منتشر شده است به روشنی نشان میدهد که قطب اصلی منظومه فکری او حول اسلامی بودن قوانین و لوایح مجلس و کارکردهای برآمده از آن است. از محورهای اصلی فقه اسلامی نیز دو مقوله «دارالاسلام/ دارالکفر» و «نفی سبیل» است که این دو مقوله در تمامی ابعاد حقوقی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جاری و ساری میباشد. شیخ شهید نیز بر اساس آیه 141 سوره نساء (که به نفی سبیل معروف است و در آن هر رابطه ای را که سبب سلطه‌پذیری و سلطه‌گری کفار شود؛ ممنوع می‌دارد)، راهنمای خود قرار میدهد و به دفاع از تجار و بازرگانان ایرانی در برابر بانکهای دول خارجه میپردازد و این مهم در جهت تقویت و استحاکم دارالاسلام قلمداد میشود.
جمله ای معروف از آیت‌الله العظمی نوری(ره) است که میگوید: «اسلام، زیر بیرق کفر نخواهد رفت.
این عقاید و اعمال، واکنش روس و انگلیس را بر می انگیخت تا آنجا که «بارکلی» سفیر وقت انگلستان در ایران به «گری»، وزیر امورخارجه تلگرام میکند که: «باید توصیه کنیم شیخ فضل‌الله را از تهران خارج نمایند، زیرا اگرچه او مقام رسمی ندارد ولی نفوذ بسیار زهرآگینی دارد» بنابراین شیخ شهید وزنه و مانعی در برابر آنان بود.
رهایی از سلطه سیاسی و فرهنگ غرب، منوط به استقلال و رهایی از استعمار اقتصادی است. آیت‌الله نوری نیز همان‌طور که گفته شد از طرح تاسیس بانک ملی حمایت کرد و حمایت او را باید در چارچوب مبارزه با استعمار اقتصادی فهم و درک نمود. این مبارزه به سالهای قبل برمی‌گردد آنجا که در رساله ای حاوی ۶۰ مورد سؤال و جواب در پاسخ به سؤال تشبه به غیر مذهب آیا درست است یا نه؟ هرگونه وابستگی به غرب را دشمنی با خدا تلقی میکند. شیخ در جای دیگر در نامه به علامه محمد قزوینی [شاگرد و نماینده پژوهشی‌اش در اروپا که به طور مرتب گزارش‌هایی را از اوضاع اروپا و جهان برای شیخ ارسال می کرد] مژده پیشرفت تشکیل بانک ملی را اینچنین میدهد🔰
...موجب کمال امیدواری به بقاء استقلال وطن عزیز و مزید تقویت دین حنیف اسلام است...
بنابراین، حمایت از تاسیس بانک ملی؛ حرکتی در راستای قطع نفوذ اقتصادی روس و انگلیس و حمایت از تجار و بازرگانان داخل ایران بود که از آن به بعد میتوانستند به بانکی که متعلق به قاطبه ملت ایران است افتخار نمایند.
نتیجه اینکه علامه نوری(ره) به همراهی نمایندگان ملت و تجار و بازرگانان به تکوین و تاسیس بانکی پرداختند که «ملی» بود و هیچگونه وابستگی اقتصادی و سیاسی با دول استعماری نداشت. این مهم را باید در چارچوب فقهی شیعه در «نفی سبیل»، «دفاع از دولت شیعی»، «دفاع از بازرگانان داخلی» و «استقلال سیاسی» دانست. تنیدگی سه رکن دینی، سیاسی و اقتصادی؛ فرجامی جز استقلال و رهایی از استعمارگران روس و انگلیس نداشت. شیخ دیده‌بانی بود که اندیشه سبز و زندگی سرخی را برای حفظ استقلال ایران رقم زد و پایداری خود را تا پای دار ادامه داد.
🔸منابع: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، سید هاشم منیری، مطلب۴۹۳۲/ک، تنهای شکیبا، علی ابوالحسنی ...
✳️ @ShahidRabe