اسرار‌«دحوالارض» خداوند عزيز و مهربان در قر آن کريم مي فرمايد"وَالَْارْضَ مَدَدْناَهَا وَألَقَْينْاَ فيِهَا رَوَاسِيَ وَأنَبتَنْاَ فيِهَا منِ کُلِّ زَوْجٍ بهَيِجٍ »1 يعني زمين را گسترانيديم و در آن کوههاي استوار بيفکنديم . از مراتب معاني اين کريمه شايد اين تواند بود که «الارض» همان نفس و روح باشد و «مددناها» بسط صدر و انشراح آن مانند «الم نشرح» يا «افمن شرح صدره للسلم»2 که مدد از مد و کشيدن و در وِاقع بسط دادن است يعني توسعه دادن مانند دحوالارض و يا «وَالَْرْضَ بعَْدَ ذَلكَ دَحَاهَا»3 «رواسي» که به معناي کوه است همان معاني عقلي و شهودي و معارف حقه الهيه است که قوت روح است و چون کوه باعث اطمينان و آرامش زمين است و آن را از تزلزل نگه مي دارد، معاني الهيه نيز روح را از تزلزل هواي نفس و همزات شياطين باز مي دارد . اين معاني را بعيد مشمار چه اينکه آفاق تمثيل ونازلات انفساست و آيات آفاقي مراتب نازله آيات انفسي است پس تدبر نما و بحر عميق معاني اعجاز کلم الله را در آيات آفاقي محدود نکن به هر تقدير معاني بلند آسماني ثقيل و در واقع قول سديد و ثقيل است و باعث ثقالت و سنگيني و وزانت صدر و نفس و سينه و روح ميشود و جز اهل آن و آنکه قلبش به نور منور القلوب روشن شده فهم نمي کند . در ادامه کريمه ياد شده فرمود وَأنَبتَنْاَ فيِهَا منِ کُلِّ زَوْجٍ بهَيِجٍ «يعني رويانيديم در آن از گياهان با طراوت”. گياهان با طراوت در واقع زينت هاي نفساني هستند و صفات و اخلاقهاي حميده که باعث تلطيف روح عظيم ميشود چرا که روح عظيم و ثقيل عظمت و هيبت دارد و تلطيف آن سبب افزايش جاذبيت آن مي شود و راه را به مادون خود باز مي گذارد تا بدان رجوع کنند . برگرفته از کتاب حقیقت روح انسان اثر حقیر