📖 مرور ادبیات ۱: تجزیه و شناخت افعال 🔻در شناخت یک فعل باید به ۶ نکته دقت داشته باشیم: 1. حروف اصلی فعل چیست؟ حروف اصلی بیانگر ماده فعل است که ریشه معنایی فعل از آن فهمیده می‌شود: اگر حروف اصلی ۳ تایی بود: ثلاثی است و اگر ۴ تایی بود رباعی است. حروف زائد بر این حروف اصلی اگر وجود دارد، فعل ما می‌شود: «مزید» و اگر ندارد، می‌شود: «مجرد» پس فعل از نظر حروف اصلی و زائد به چهار گروه تقسیم می‌شود: ثلاثی مجرد – ثلاثی مزید و رباعی مجرد و رباعی مزید. 2. زمان فعل چیست؟ فعل یا ماضی یا مضارع (حال و آینده) یا امر است. 3. فعل سالم است یا نا سالم؟ فعل سالم در مقابل ناسالم مشخص می‌شود، فعل ناسالم در تغییرات صرفی، قواعد خاص خودش را دارد و به سه قسم تقسیم می‌شود: یا مهموز است، یعنی: در حروف اصلی آن همزه وجود دارد، یا مضاعف است، یعنی حروف اصلی تکراری دارد، مثل: مدد، یا عله است و در حروف اصلی آن حداقل یکی از حروف واو-الف-یاء وجود دارد. یک فعل می‌تواند هم مهموز، هم مضاعف و هم عله باشد مثل: «أأو» که در صیغه‌های مختلف و زمان مختلف قواعد مختلف صرفی روی آن انجام می‌شود، مثلا: از همین ماده «أَوَيْتُ عن كذا» یعنی: تَرَكْتُ العَمَلَ و رَجَعْتُ إلى مَأْوَايَ. 4. فعل لازم است یا متعدی؟ اگر معنای فعل بدون وجود مفعول کامل است و نیازی به بیان مفعول نیست، مثل: «ذَهَبَ علیٌ» فعل لازم است، شما می‌گویی: علی رفت و کلام شما تمام شد و نیازی به مفعول نداری؛ اما اگر گفتی: «أَذهَبَ علیٌ» یعنی علی بُرد، مخاطب برایش سوال می‌شود چه کسی را بُرد؟ این یعنی فعل متعدی شده است و نیاز به بیان مفعول دارد: «أَذهَبَ علیٌ زیداً» علی زید را برد. 5. فعل معلوم است یا مجهول؟ اگر بخواهیم در فعل متعدی فاعل را بیان نکنیم و فقط بگوییم این اتفاق برای مفعول افتاده است ولی فاعل را نمی‌دانیم کیست؟ یا نمی‌خواهیم بگوییم، در اینجا فعل «متعدی و معلوم» را «مجهول» می‌کنیم و مفعول را جای فاعل می‌نشانیم. مثلا «علی زید را برد» می‌شود: «زید برده شد»: «أُذهِبَ زیدٌ». 6. فعل مثبت است یا منفی؟ اگر فعل دلالت بر انجام شدن و خواستن می‌کند مثبت است و اگر دلالت بر نفی و ترک می‌کند منفی است، فعل ماضی و مضارع با آمدن ادات نفی مثل ما و لا و لم و... منفی می‌شوند و فعل امر با تغییر در هیأت آن به نهی تبدیل شده و منفی می‌شود. مثال برای تطبیق: نَصَرَ: به معنای کمک کرد فعل ثلاثی مجرد، ماضی، سالم، متعدی، معلوم، مثبت است. لا أنصرفُ: به معنای منصرف نمی‌شوم (برنمی‌گردم)، ثلاثی مزید، مضارع، سالم، لازم، معلوم، منفی است. #ادبیات @sharhehal_hoze