عرفانِ حق در عرفات پروردگار . آیت پیمان عرفات نام صحرایی است وسیع و هموار،دردامنه کوهی به نام « جبل الرحمه »که درجنوب شرقی مکه مابین « ثویه » و « عرنه »، « نمره » تا « ذی المجاز » قراردارد. طول تقریبی این صحرا دوازده کیلومتر وعرض آن ۵/۶ کیلومتر است. عرفات در ۲۱ کیلومتری مکه واقع شده و بخش عمده آن از حرم خارج می باشد. سرنوشت حضرت آدم (ع) به عرفات گره خورد و سرنوشت بنی آدم در عرفات رقم خورد . فَتَلَقی آدَمُ مِنْ رَبِّه كَلماتُ فتابَ عَلیهِ اِنَّه’ هو التَّوابُ الرّحیمْ آدم از پروردگارش كلماتی دریافت داشت و با آن بسوی خدا بازگشت و خداوند، توبه او را پذیرفت، چه او توبه پذیر مهربان است. طبق روایت امام صادق(ع)، آدم (ع) پس از خروج از جوار خداوند، و فرود به دنیا، چهل روز هر بامداد بر فراز كوه صفا با چشم گریان در حال سجود بود، جبرئیل بر آدم فرود آمد و پرسید: ـ چرا گریه می كنی ای آدم؟ ـ چگونه می توانم گریه نكنم در حالیكه خداوند مرا از جوارش بیرون رانده و در دنیا فرود آورده است. ـ ای آدم به درگاه خدا توبه كن و بسوی او بازگرد. ـ چگونه توبه كنم؟ جبرئیل درروزهشتم ذیحجه آدم رابه منی برد،آدم شب رادرآنجا ماند. وصبح باجبرئیل به صحرای عرفات رفت، جبرئیل بهنگام خروج ازمكه،احرام بستن رابه اویاد دادوبه اولبیك گفتن را آموخت وچون بعداز ظهر روزعرفه فرا رسید تلبیه را قطع كرد و به دستور جبرئیل غسل نمود و پس از نماز عصر، آدم را به وقوف در عرفات واداشت و كلماتی را كه از پروردگار دریافت كرده بود به وی تعلیم داد، این كلمات عبارت بودند از: خداوندا ، با ستایشت تو را تسبیح می گویم سُبحانَكَ اللهُمَ وَ بِحمدِك جز تو خدایی نیست لا الهَ الاّ اَنْتْ كار بد كردم و بخود ظلم نمودم عَمِلْتُ سوء وَ ظَلَمْتُ نَفْسی به گناه خود اعتراف می كنم وَ اِعْتَرِفْتُ بِذَنبی اِغْفرلی تو مرا ببخش كه تو بخشنده مهربانی اِنَّكَ اَنْتَ اَلغَفور الرّحیمْ آدم (ع) تا بهنگام غروب آفتاب همچنان دستش رو به آسمان بلند بود و با تضرع اشك می ریخت، وقتیكه آفتاب غروب كرد همراه جبرئیل روانه مشعر شد، و شب را در آنجا گذراند. و صبحگاهان در مشعر بپاخاست و در آنجا نیز با كلماتی به دعا پرداخت و تا اینکه سر انجام بخشیده شد. حضرت ابراهیم (ع) در صحرای عرفات، با تعلیم جبرئیل، پیك وحی الهی، مناسك حج را آموخت و در برابر او می فرمود: عَرِفتُ، عَرِفتُ (شناختم، شناختم). صحرای عرفات و نیز دامنه كوه عرفات در زمان صدر اسلام كلاس صحرایی پیامبر اسلام (ص) بود . در سال دهم هجری که پیامبر آخرین حج خود را موسوم به حجه الوداع انجام داد، در سرزمین عرفات برای مسلمانان خطبه ای بسیار مهم ایراد فرمود که منشور حقوق بین المللی اسلام نام گرفته است. خداوند عزوجل زمین رااززیرکعبه گسترش داد تا منی، سپس آن را از منی به سوی عرفات گسترانید. پس زمین از عرفات است و عرفات از منی است و منی از کعبه است. حضرت سیدالشهداء علیه السلام هنگامیکه ازمدینه به سوی مکه حرکت کرد،درروزعرفه درهمین سرزمین دعایی خواند که سرشارازمضامین توحیدی بسیارعالی است.این دعابه دعای امام حسین (ع) درروزعرفه مشهوراست. یک دوره کامل معارف اعتقادی ، عرفانی ، تربیتی و اخلاقی در مفاد دعای عرفه آن حضرت موج می زند . نهم ذیحجه روز عرفه است. خداوند متعال در این روز به سه مکان و سه گروه از انسانها، توجه ویژه دارد: ۱. كربلا و زائران امام حسین (ع). ۲. صحرای عرفات (در نزدیكی مكه) و حجاج بیت الله. ۳ . هر جا از دنیا كه دستی به سوی او بلند شود و دلی بشكند. اعمال شب و روز عرفه فرصت طلایی برای ترفیع شناخت و تحکیم معرفت و ترمیم اعتقادات است . شب نهم از شب‎های متبرک و شب مناجات با قاضى الحاجات است و توبه در آن شب مقبول و دعا در آن مستجاب است. عبادت در این شب، اجر صد و هفتاد سال عبادت را دارد. مجموعه ای از عبادات و اعمال و ادعیه برای ستایش و نیایش و شستشوی باطن از زنگارهای گناه و غفلت و اشتباه ، از اولیای دینمان توصیه شده است که باید از خداوند توفیق عمل به آنها مسیلت نماییم : ۱.در شب وروز عرفه بگو : اَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذى لا اِلهَ اِلاّ هُوَ الْحَىُّ الْقَیُّومُ وَاَتوُبُ اِلَیْهِ ده مرتبه؛ آمرزش خواهم از خدایى كه معبود بحقى جز او نیست كه زنده و پاینده است و بسویش توبه كنم . یا اَللّهُ ده مرتبه یا رَحْمنُ ده مرتبه یا رَحیمُ ده مرتبه یا بَدیعَ السَّمواتِ وَالاْرْضِ یا ذَاالْجَلالِ وَالاِْكْرامِ ده مرتبه یا حَىُّ یا قَیُّومُ ده مرتبه یا حَنّانُ یا مَنّانُ ده مرتبه یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ ده مرتبه آمینَ ده مرتبه. ۲. احیا و نماز و عبادت در شب عرفه. ۳. دعا در شب عرفه ( طلب حوائج كه گفته شده است مستجاب می‌گردد) . ۴. زیارت امام حسین (ع) در شب عرفه. ۵. مستحب است غسل پیش از زوال و زیارت امام حسین (ع) در روز و شب عرفه . ۶. روزه روز عرفه (اگر سبب ضعف و م