#پاسخ_به_شبهات 128 «چرا در بسیاری از اوقات، دچار تصور اشتباه درباره خداوند می شویم؟ چرا خداوند را درست نشناختیم؟ معیار شناخت خداوند به زبان ساده چیست؟» آن چه امروزه از بی دینان و ملحدان می بینیم و می شنویم، سلسله برداشت های نادرست و اشتباه از مفهوم خداوند و وجود اوست؛ درست است که شناخت خداوند و معرفت به او، سال ها نیاز به درس خواندن ها و عبادت های خالصانه دارد، ولی سعی کردیم که در این مختصر، کلیات آن را به زبان ساده بیان کنیم. تمامی مطلب در یک جمله است و آن این است که «نباید خداوند را به منزله یک انسان متعالی تصور کنیم.» تمامی اشتباهات ملحدان و کسانی که درست خداوند را نشناخته اند این است که صفات انسانی را به خداوند نسبت می دهند و گاه گمان می کنند که او مانند ما می بیند ولی دقیق تر، مانند ما می شنود ولی قوی تر، مانند ما می اندیشد ولی عمیق تر. . . در حالی که او خداست و هیچ چیز را نمی توان با او قیاس کرد، در قرآن کریم می خوانیم: لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْء: همانندِ شبیه او نیست. (شوری: 11) قرآن نمی فرماید که تنها شبیه او نیست، بلکه شبیهِ شبیه او نیز وجود ندارد، و همه موجودات مخلوق او هستند و قابل مقایسه با او نیستند؛ آری، نخستین گام اشتباه در خداشناسی، همانند کردن او به صفات و حالات انسانی است. در روایتی شخصی که ایمان به خداوند نداشته به محضر امام می آید و می گوید خدا را برایم توصیف کن! امام، تمامی صفاتی که ما برای موجودات می شناسیم (مانند، زمان، مکان، تغیّر، جسم، ترکیب، احتیاج، ضعف و ...) را از خداوند نفی می کنند، او اعتراض می کند که پس چه برای خدا ماند؟! (در زیر متن و ترجمه بخشی از روایت را می آوریم:) أَنَا عَلَى يَقِينٍ وَ ثِقَةٍ لِأَنِّي لَا أَرَى حَوَاسِّيَ الْخَمْسَ أَدْرَكَتْهُ وَ مَا لَمْ تُدْرِكْهُ حَوَاسِّي فَلَيْسَ عِنْدِي بِمَوْجُودٍ قُلْتُ إِنَّهُ لَمَّا عَجَزَتْ حَوَاسُّكَ عَنْ إِدْرَاكِ اللَّهِ أَنْكَرْتَهُ وَ أَنَا لَمَّا عَجَزَتْ حَوَاسِّي عَنْ إِدْرَاكِ اللَّهِ تَعَالَى صَدَّقْتُ بِه (بحار الأنوار، ج3: 154) باز شخص بی ایمان می گوید: من به گفته خودم یقین دارم، زیرا حواس پنج گانه من او را درک نمی کند و هر چه حواس من او را درک نکند، وجود ندارد؛ امام می فرماید: تو هنگامی که حواست از ادراک خداوند ناتوان شد، خدا را انکار کردی، اما من هنگامی که فهمیدم که حواس من از ادراک او ناتوان است، او را تصدیق کردم. (و فهمیدم که موجود و خداست، زیرا او مانند سایر موجودات نیست.) در عبارت زیبایی از اهل بیت (ع) می خوانیم: مَا عَبَدْنَاكَ حَقَّ عِبَادَتِكَ وَ مَا عَرَفْنَاكَ حَقَّ مَعْرِفَتِكَ: پرستش نکردیم آن چه حق پرستش تو بود، و نشناختیم تو را آن چه حق معرفت تو بود. (بحار الأنوار، ج68: 23) بلی، این مقدمه شناخت خداست که ابتدا عجز و ناتوانی خود را نسبت به درک ظاهری او دریابیم، زیرا او خداست و به هیچ چیزی از ماده و فیزیک و قوانین آن نیازمند نیست بلکه خود خالق آنهاست. در نتیجه، نخستین اشتباه در خداشناسی که متاسفانه امروزه از کم باوران، بی دینان و در رأس آنان از ملحدین می بینیم، همین تصور اشتباه اولیه از خداوند است که او را با صفات پست و محدود انسانی می بینند و می سنجند. @shobhedini