🔹دیروز با همسنگرانم در مجموعهی بنیاد هدایت در مورد کارکرد مساجد در پیشگیری و خنثی سازی اغتشاشات گفتگو کردم
🔸مساجد کشور در محلهها و مناطق مختلف همواره محور برنامههای مختلف کشور بودند و همانطور که امام خمینی (ره) فرمودند همچون یک سنگر در عرصههای مختلف جنگ نظامی، اقتصادی و یا مقابله با کرونا به یاری جمهوری اسلامی آمدند. امروز که کشور درگیر یک جنگ رسانهای و شناختی شده است، مساجد مغفول هستند.
🔸پرسیدند که آیا مساجد میتوانند بستر برگزاری اعتراضات مردمی باشند؟
گفتم اغلب مساجد کشور با شرایط کنونی نمیتوانند بستر بیان و برگزاری اعتراضات باشند زیرا پیوندهای اجتماعی و کارکردهای مساجد به حد قابل قبولی نرسیده است.
اگر مساجد کارکرد اصلی خود را داشتند، شاهد این اعتراضات نبودیم. اگر مساجد به آن کارکردهای اصلی خود برسد اولاً شاید اصلاً شاهد چنین اعتراضات و اغتشاشاتی نباشیم و اگر هم رخ دهد، در بستر طبیعی میتوان آن را مدیریت کرد. بخش اعظمی از آشوبهای اخیر به این دلیل است که از نظر اینها، افراد مطمئنی وجود ندارد تا سؤالات خود را از آنان بپرسند. از سوی دیگر افراد مسلط هم وجود ندارند تا پاسخگوی همه سؤالات این قشر از مردم باشند.
🔸شبههزدگی گاهی هیجان ایجاد میکند و مردم را به خیابان میآورد و بخشی هم به این دلیل است که در بستر زمان به یک سؤال پاسخ داده نشده و تبدیل به شبهه شده است. پاسخ به سؤالات و شبهات مردم، نیازمند افراد صادق و امین است؛ این سؤالات میتواند در بستر مسجد پاسخ داده شود.
🔸مهمترین نقشآفرینی مساجد در شرایط کنونی باید میان مدت و بلند مدت باشد. یعنی اینکه باید آرام آرام با اهالی محله ارتباط برقرار کنند و در مقام اعتمادسازی و پاسخگویی به شبهات مردم وارد شوند و اجازه ندهند که این شبهات مزمن و قدیمی شود تا مردم به حالت انفجار برسند.
🔸اگر کار به اعتراض خیابانی و آشوب برسد، در صورتی که امام جماعت، توان و ظرفیت لازم را داشته باشند میتواند محله خود را مدیریت کند. ایجاد امنیت در محله صرفاً نیازمند اقدامات امنیتی نیست، گاهی با کنترل اجتماعی میتوان مشکلات را حل کرد. گاهی برخی از آشوبگران، برای خرابکاری و اغتشاش در محله خود اقدام نمیکنند و محلات دیگر را انتخاب میکنند زیرا چشم در چشم اهالی محله هستند. اگر این پیوندهای اجتماعی تقویت شود و مساجد جایگاه اصلی خود را پیدا کنند، میتوانند این قبیل کنترلهای اجتماعی را داشته باشند.
🔸مساجد فضایی صمیمی و متفاوت از محیط اداری دارند که مسئولان میتوانند در آنجا با مردم ارتباط برقرار کنند. اگر مساجد پُر و پیمان باشند و مسئول بیایند، با مردم به خوبی ارتباط میگیرد. در شرایط کنونی که اقبال کمتری از سوی مردم به مساجد داریم و ارتباط کمتری دارند، بازهم اگر اطلاعرسانی شود که فلان مسئول حضور پیدا میکند، مردم حاضر میشوند و اعتراضات و شبهات در فضای خوبی مطرح میشود.
در چنین مواقعی طرح مباحث، مشکلات و شبهات از سوی مردم موجب تخلیه هیجانی آنان میشود و از سوی دیگر نیز مسئولان با واقعیت کف جامعه در خصوص مأموریتها و برنامههای خود آشنا میشوند. چه بسا این مسائل و مشکلات در لایههای پایین، به دلیل یک کمکاری و پشت گوشاندازی ایجاد شده که میتواند با یک دستور آن را برطرف کرد. حضور مسئولان در مساجد، برکات بسیاری دارد و میتواند فشارهای اجتماعی روی مردم را کاهش دهد که بسیاری از آنها ناشی از مشکلات و مسائل بسیار کوچک است.
🔸مساجد درخصوص جهاد تبیین رهبری کمکاری کردند. زمانی که رهبر معظم انقلاب دستور جهاد تبیین دادند، مساجد آن گونه که باید، پای کار نیامدند و کمکاری کردند اما هرزمان جلوی ضرر گرفته شود، منفعت است. هر زمان مساجد پای کار بیایند و نقش تبیینی خود را ایفا کنند، بسیاری از مسائل و مشکلات برطرف خواهد شد. امروز به دلیل تبلیغات و فعالیتهای رسانهای سهمگین دشمنان، فشارهای اجتماعی بسیاری را بر مردم شاهدیم که این اقدامات تبیینی میتواند آن را کاهش دهد.
🔸مساجد میتوانند کرسی آزاد اندیشی و تریبون آزاد داشته باشند. باید به این نکته توجه کرد که مساجد سطحبندیهای مختلفی دارند، مسجد منطقه، محله، روستا و شهر داریم و حتی مساجدی مانند مسجد مقدس جمکران که در سطح کشور مورد توجه است. هر چقدر مسجد بزرگتر باشد، مخاطبین و محوریت بیشتری دارد و میتواند جمعیت و سخنران بهتری داشته باشد.
برگزاری کرسی آزاداندیشی و تریبون آزاد یکی از قالبهای تبیینی است و حتی متناسب به ظرفیت مسجد میتوان کارهای دیگر مانند پرسش و پاسخ، نشست با مسئولان، جلسات تبیینی و … را هم تدارک دید.