ارزش و اهمیت شغل پرستاری از منظر اسلا
جایگاه پرستاری در آموزههای دینی و در سیره بزرگان الهی به مناسبت میلاد حضرت زینب(س) و روز پرستار
پرستارى بیمار از مصادیق «فعل معروف» و عملى مستحب است. و برای آن در صورت اخلاص در عمل و حسن نیت پاداشهای بزرگی بیان شده است. مثل آن است كه او را از مرگ رهايي بخشيده است. در قرآن كريم در آيه 32 سوره مائده در اينباره مي فرمايد: «و هر كس انساني را از مرگ رهايي بخشد، چنان است كه گويي همه مردم را زنده كرده است».
در فرهنگ و معارف دینی کمالات معنوی و ثوابهای اخروی، فقط منوط به عبادات مصطلح نیست. بطور مثال خدمت به خلق و غمگساری از دیگران، در سیر و سلوک معنوی و قرب به خداوند عاملی بیبدیل است.
حضرت صادق(ع) فرمود: «نشستن تو نزد بیمار (و مراقبت از او)، بهتر و بالاتر از نماز خواندنت در مسجد است».(1)
امام خمینی فرمودهاند:«این شغل پرستاری از شغلهای بسیار شریفی است که اگر چنانچه انسان با وظایف انسانی و شرعی خودش بکند، این یک عبادتی است که در فراز عبادتهای درجه اول است.
اگر انسان بایک بیمار بهطور محبت، بهطور برادری، بهطور خواهری، مراعات احوال او را بکند و این برای انجام یک وظیفه انسانی- الهی باشد از عبادات بسیار، ارزشمند است».(2)
بنابراین پیوند عرفان و معنویت با زندگی روزمره و رفتارهای هرکس، از افتخاراتی است که یک مسلمان با قصد و نیت خالصانه میتواند به هر بهانهای به آن دست یابد و پرستار هم از این قاعده کلی و مهم مستثنی نیست. یعنی هم به وظیفه حقوقی خود عمل میکند و به ازای آن به اهداف اقتصادی میرسد و با نیت خالص به مراحل و مراتب بالای معنوی نائل میشود. این تفاوت در نگرش و بینش از امتیازات بسیار کلیدی و مهم اسلام است.
امام خمینی در مورد این نگرش، خطاب به پزشکان و پرستاران میفرماید:
«شما متوجه باشید که این شغل را خدای نخواسته آلوده نکنید به جهات مادی، به جهات دنیایی؛ که هم کار کرده باشید و هم اجر الهی نبرده باشید. شما کاری بکنید که این شغل شما الهی باشد، برای خدا باشد. منافات ندارد اینکه برای خدا باشد، لکن به شما هم مثلاً اجری بدهند، اینها منافات با هم ندارد. شما توجه داشته باشید به اینکه با این بیماران خوشرفتاری کنید، کمک کنید آنها را، دلجویی کنید از آنها. اینها افسرده هستند باید دلجویی کنید. این شغل از آن شغلهای بسیار ارزنده است».(3)
اگر حضرت زینب(س) را الگوی پرستاران میدانیم؛ باید نگرشی فراتر از پرستاری ظاهری و جسمانی یک بیمار داشته باشیم. ابعاد معنوی و تبیین و تبلیغ ارزشهای الهی و دفاع از حق و حقیقت بارزترین ویژگی آن حضرت بوده است. حفظ وقار و عزت خویش از یک طرف و توصیه به صبر در برابر مشکلات و ناملایمات و نیز ارتباط با خداوند در اوج مصیبتها از دیگر پیامهای مکتب زینبی است. وظيفهشناسي و مسئوليتپذيري هم در رفتارها و اقدامات ایشان مشهود و متجلی بوده است.
ايثار و فداكاري از دیگر ارزشهایی است که باید در مورد پرستاران مورد عنایت قرار بگیرد. اینها از آموزههای دینی است که باعث کمالات معنوی و اجر دنیوی و اخروی است.
پرستاری اولیاء الهی
یکی از دلایل اهمیت پرستاری این است که اولیاء الهی و انبیاء و اهلبیت(ع) از بیماران پرستاری میکردند که به چند نمونه اشاره میشود:
حضرت یوسف
امام صادق(ع) فرمود: «یکی از عواملی که موجب شد حضرت یوسف(ع)را فردی نیکوکار بدانند، این بود که در زندان به امر بیماران وپرستاری از آنان اهتمام میورزید و از آنان مراقبت میکرد».(4)
بنابراین یکی از عوامل رشد و تعالی حضرت یوسف مراقبت از بیماران بوده است.
پیامبر اکرم(ص)
علی(ع) میفرماید: «شبی تب وجودم را فراگرفت وخواب را از من ربود. بدین جهت رسول خدا(ص) تا صبح نیز بیدار بود و شب را بین من و نماز تقسیم میکرد. پس از نماز نزد من میآمد و جویای حال من میشد و با نگاه کردن به من از وضعیت بیماریام اطلاع مییافت و شیوه پیامبر تا طلوع صبح این چنین بود. پس از آنکه حضرت با اصحاب نماز گزاردند در حق من دعا کردند که خدایا! علی را شفا ده و سلامتی بخش که بهخاطر بیماریاش تا صبح نخوابیدم».(5)