💠 مرثیه‌های غیرمعصومانه «نقدی بر سوگ‌سروده‌های فاطمی» 🔹مرثیه‌سرایی در عزای معصومین(علیهم‌السلام) امری پسندیده است و کثرت روایات از اهمیت آن حکایت دارد. این دسته از روایات همواره دغدغه‌ای مقدس برای شعرای آیینی ایجاد کرده‌ تا با پرداختن به این مهم، به ثواب اخروی و برکات دنیوی آن دست یابند. اما در مرثیه‌پردازی باید توجه داشت اصول و ملاک‌های شعر ارزشی مراعات شود و شاعر از هنجارهای آن تخطی نکند. اصولی مانند: ـ رعایت شأن معصومین(علیهم‌السلام) ـ معرفت‌افزا بودن مرثیه ـ بیان مستند ـ بیان هنری و سایر اصولی که سهل‌انگاری در رعایت آن‌ها، شعری به ظاهر آیینی را در واقع به شعری مخالف با آموزه‌های دینی تبدیل می‌کند. 🔸پرداختن به مراثی غیرواقعی، همواره یکی از لغزشگاه‌های اساسی این عرصه است. هنرنمایی شاعر در مرثیه‌پردازی باید جلوه‌ای از درک صحیح واقعه و پردازش زوایای پنهان آن باشد. ارائۀ تصویر غیرمستند، خلاف موازین مرثیه‌سرایی است. به عبارت دیگر، مرثیه باید با خیال همراه باشد نه این‌که از اساس خیالی باشد. جای تعجب و تأسف است که برخی شاعران آگاهانه یا غیرآگاهانه، روضه را به نحوی بیان می‌کنند که صرفا مستمع را تحت تأثیر قرار دهد اما با گزاره‌های تاریخی هم‌خوانی ندارد. گویا «اَحسَنُ الشّعر اَکذَبُها» را حقیقتاً به معنای دروغ‌پردازی پنداشته‌اند. 🔹تأسف بیشتر زمانی است که شاعر در مضمون‌یابی‌های افسارگسیخته خود، به مضمونی روی آورد که نه تنها از لحاظ تاریخی غیرمستند است، بلکه از لحاظ اعتقادی نیز دارای ایراد جدی است؛ مانند اشعاری که شأنیت عصمت در آن‌ها نادیده گرفته شده است. این «مرثیه‌های غیرمعصومانه» که مدتی است در اشعار فاطمی ورود پیدا کرده است،‌ تصویری غیرقابل قبول از معصوم ارائه می‌دهد. به این نمونه‌ها توجه فرمایید: چادرش را تکاند و راه افتاد مثل کوه از کنار کاه گذشت ولی از درب خانه ناغافل دو سه باری به اشتباه گذشت! و: از صدای شکستنِ بغضش چشم‌ دیوارها سیاهی رفت مادرم راه خانه را آن روز تار می‌دید! اشتباهی رفت! و: بازم نمی‌گی که چی شد تو اون کوچه بازم نمی‌گی آخه رو چرا می‌گیری بازم نمی‌گی چی اومد به روز چشمات که بچه‌هاتو با هم اشتبا(ه) می‌گیری! چه‌قدر باید حواس شاعر به گریاندن مستمع پرت شده باشد که برای رسیدن به آن، حاضر شود معصوم را -العیاذ بالله- حواس‌پرت نشان دهد. اشک گرفتن به چه قیمت؟ به قیمت زیر سؤال بردن عصمت! 🔸اشک باید زمینه تفکر، تحول و تعالی را در شنونده ایجاد کند، برای همین روایات تا این حد بر آن تأکید دارند؛ در حالی‌که نتیجه مضامین این‌چنینی، چیزی جز سقوط اعتقادی نیست. باید بر غربت و مظلومیت صدیقه طاهره(علیهاالسلام) گریست اگر قرار باشد ما با چنین مضامینی در مصیبت ایشان اشک بریزیم. قدرت تعقل و تشخیص معصوم حتی در بزرگ‌ترین مصیبت‌ها ذره‌ای کمرنگ نمی‌شود و موردی نمی‌توان یافت که معصوم ناخواسته دچار اشتباه در تشخیص شده یا کلامی به اشتباه از ایشان صادر شده باشد؛ این خاصیت عصمت است. بزرگان دین فرموده‌اند که گناه،‌ نسیان و سهو از جانب شیطان است و القائات شیطانی به وجود معصوم راه ندارد «إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا» (احزاب/۳۳). 🔹اگر قرار باشد کسی که دارای مقام عصمت است، در حالات مختلف دچار این اشتباهات شود، چگونه می‌توان به قول و فعل او اعتماد کرد؟ تنها حکمت است که حتی در سخت‌ترین شرایط همواره در حرکات، سکنات و کلمات معصوم جاری است. تصور کنید در لحظات آخر عمر شریف نبی مکرم اسلام(صلّ‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) که حضرت در نامساعدترین شرایط جسمی قرار دارند، در همان حال به آوردن قلم و کاغذ برای نوشتن وصیت امر کنند؛ اگر کسی بگوید «درد بر پیامبر غلبه کرده، نمی‌داند چه می‌گوید. حرفش را جدی نگیرید!» آیا به این فرد نمی‌گویید: مگر تو مسلمان نیستی! مگر قرآن نمی‌خوانی! خداوند متعال در آیه ۳ و ۴ سوره نجم فرموده است: «وَ مَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَی إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى؛ و پیامبر از روی هوا و هوس چیزی نمی‌گوید،‌ هرآنچه می‌گوید وحیی است که به او الهام شده است». حواسمان باشد که شعرمان ناخواسته رنگ و بوی حرف این افراد را نگیرد که مقام عصمت را نادیده گرفته‌ و به معصوم نسبت هذیان و اشتباه دادند.