🌸 سلسله بحث آفت زبان 🌸 تهمت قسمت چهارم(بخش دوم) در مورد اول که شخص مى داند این اخبار تهمت است ، بدگمانى در مرتبه اى ضعیف به شنونده منتقل شده است ؛ یعنى شخص مى داند که گوینده از روى حدس و بدگمانى ، بر نشانه ها و قرائنى تکیه کرده که موجب برداشت نادرستى از متهم شده است که با توجه به این آگاهى مى تواند بدبینى را از خود دور سازد و اتهام را ناشى از درک نادرست تهمت زننده بداند. در مورد دوم که گفتار گوینده بین تهمت و بهتان مشکوک است ، اگر تهمت باشد، یک طرف احتمال بر محور حدس است و طرف دیگر آن (بهتان ) بر دروغین بودن آن نسبت درباره متهم دلالت دارد؛ از این رو شنونده به آسانى مى تواند بدگمانى را از خود دور سازد. در مورد سوم که بین حکم تهمت یا غیبت اشتباهى پیش آید، چون یک طرف این اخبار بر محور حدس است مى توان آن را رد کرد و مورد چهارم هم ادغامى از این سه مورد است که در هر چهار مورد، این اخبار با شدت و ضعف خود مى تواند بر فرد تاثیر گذار باشد. امیر مؤ منان على (علیه السلام ) فرمود: اى مردم ! کسى که برادر دینى اش را این گونه شناخت که او در دین محکم و استوار است [= آدم متدینى است ] و کردار و رفتارش در مسیر شرع قرار دارد، دیگر نباید درباره او به حرف این و آن گوش کند. همانا کسى که تیر مى اندازد، گاهى تیرش به خطا مى رود، [= کلامش ریشه ندارد] و آن چه که گفته مى شود و نادرست است ، از بین مى رود و خداوند شنوا و گواه است . هوشیار باشید همانا بین حق و باطل به جز چهار انگشت فاصله نیست . از حضرت پرسیدند: این که فاصله بین حق و باطل چهار انگشت است ، یعنى چه ؟ انگشتان مبارکش را جمع کرد و بین گوش و چشمش گذاشت و فرمود: باطل این است که بگویى شنیدم ، و حق این است که بگویى دیدم . با توجه به این روایت ، اخبارى که بر محور حدس و گمان بوده و ریشه اش ‍ شنیدنى ها و احتمالات است ، از موارد تهمت ، بهتان یا غیبت به شمار مى آید. در غیبت ، احتمال این است که گوینده ، آن چه را مى گوید، دیده است ؛ ولى شنونده فقط یک احتمال را مى شنود؛ پس نباید تحت تاثیر شنیده ها قرار گیرد؛ زیرا به ندرت اتفاق مى افتد که شنیده ها بر مبناى دیده ها و صادقانه باشند. اخلاق الاهی جلد چهارم کانال استاد رفیعی @ostadrafieii313